ΣΟΦΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ...

Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΖΙΓΜΟΥΝΤ ΜΠΑΟΥΜΑΝ ΜΙΛΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ, ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ...

Ο επίτιμος καθηγητής κοινωνιολογίας Ζίγκμουντ Μπάουμαν μιλά για την κρίση, τον καταναλωτισμό, τις μορφές αντίστασης, την ανάγκη αλλαγής νοοτροπίας και το πώς βλέπει το μέλλον, στους Ντίνα Δαβάκη και Δημήτρη Μπούκα για την εφημερίδα Η Εποχή.

Η Ελλάδα και η Νότια Ευρώπη διέρχονται μια παρατεταμένη οικονομική κρίση και δέχονται συνέχεια σκληρά μέτρα λιτότητας. Ποια είναι η γνώμη σας για αυτά που συμβαίνουν;

Τα μέτρα συνδέονται με τα δάνεια που ζητούνται.

Είναι σημαντικό όμως να δει κανείς για ποιο σκοπό χρησιμοποιούνται τα δάνεια που δίνονται στην Ελλάδα.

Αν χρησιμοποιούνται για ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, τότε απλά τρέφεται η ρίζα του προβλήματος και οι πολιτικές λιτότητας θα συνεχιστούν αμείωτες.

Οι οικονομικές κρίσεις έχουν να κάνουν όχι με καταστροφή του πλούτου, αλλά με αναδιανομή του.

Σε κάθε κρίση υπάρχουν πάντα κάποιοι που κερδίζουν περισσότερα χρήματα σε βάρος των άλλων.

Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, μετά την κρίση έχει παρατηρηθεί μια αργή ανάκαμψη, όμως το 93% του επιπλέον ΑΕΠ που δημιουργήθηκε, κατέληξε μόνο στο 1% του πληθυσμού.

Στα βιβλία σας έχετε πολλές φορές αναφερθεί στον καταναλωτισμό της σύγχρονης, μετανεωτερικής κοινωνίας. Σε τι βαθμό υπάρχει συμβατότητα μεταξύ καταναλωτισμού και μέτρων λιτότητας; 

Μέχρι το 1970, υπήρχε μια κυρίαρχη κουλτούρα αποταμίευσης και οι άνθρωποι δεν ξόδευαν χρήματα αν δεν τα είχαν προηγουμένως κερδίσει. Μετά το 1970, και με τη συνδρομή πολιτικών όπως ο Ρέϊγκαν, η Θάτσερ και θεωρητικών όπως ο Φρίντμαν, το καπιταλιστικό σύστημα αντιλήφθηκε ότι υπήρχε παρθένο έδαφος που μπορούσε να κατακτηθεί.

Η Ρόζα Λούξεμπουργκ ήταν αυτή που είχε πει ότι ο καπιταλισμός αναζωογονείται μέσω νέων παρθένων περιοχών.

Αλλά προέβλεψε λανθασμένα ότι όταν το σύστημα κατακτήσει όλα τα παρθένα εδάφη θα καταρρεύσει.

Αυτό που δεν προέβλεψε ήταν ότι ο καπιταλισμός θα αποκτούσε την ικανότητα να δημιουργεί τεχνητές παρθένες περιοχές και να τις κατακτά.

Μία από αυτές είναι οι άνθρωποι που δεν έχουν χρέη. Έτσι εφευρέθηκαν οι πιστωτικές κάρτες.

Διαμορφώθηκε λοιπόν μια κουλτούρα διαφορετική από αυτή της αποταμίευσης.

Τώρα πλέον μπορούσε κανείς να ξοδεύει χρήματα που δεν είχε αποκτήσει.

Η φάση μεγάλης οικονομικής ανάπτυξης, που διήρκεσε από τα μέσα της δεκαετίας του ’70 μέχρι τις αρχές του 21^ου αιώνα, βασίστηκε σε αυτήν ακριβώς την πίεση για δανεισμό.

Κι όταν κανείς χρωστούσε η αντίδραση των τραπεζών δεν ήταν όπως παλιότερα, να στείλουν τον κλητήρα, αλλά το αντίθετο: έστελναν ένα πολύ ευγενικό γράμμα, με το οποίο προσέφεραν ένα νέο δάνειο για να αποπληρωθεί το προηγούμενο χρέος!

Αυτό συνεχίστηκε για τριάντα χρόνια, μέχρι που ο Κλίντον εισήγαγε τα ενυπόθηκα δάνεια υψηλού κινδύνου, που σήμαινε ότι ακόμη και οι άνθρωποι που δεν μπορούσαν να καλύψουν τα έξοδά τους με τα έσοδα, μπορούσαν να πάρουν στεγαστικά δάνεια κλπ.

Τελικά αυτή η κατάσταση έφτασε στο απροχώρητο και έτσι δημιουργήθηκε η χρηματοπιστωτική κρίση.

Παρόλα αυτά, η καπιταλιστική οικονομία φαίνεται να αντέχει.

Είχαμε, για παράδειγμα, το κίνημα "Καταλάβετε τη Wall Street", το οποίο έτυχε μεγάλης προσοχής από τα ΜΜΕ σε όλον τον κόσμο.

Στο μόνο μέρος που δεν έγινε αισθητό ήταν στην ίδια τη Wall Street, η οποία λειτουργεί με τον ίδιο ακριβώς τρόπο!

Και αυτό είναι το πρόβλημα.

Κυριαρχεί η ιδέα, στο μυαλό της κας Μέρκελ και των άλλων πολιτικών, ότι ο μόνος τρόπος είναι να υποστηρίζονται οι τράπεζες για να μπορούν να δίνουν περισσότερα δάνεια.

Αλλά αυτή είναι μια πολύ κοντόφθαλμη πολιτική, αφού αυτή η παρθένα περιοχή του καπιταλισμού έχει πια εξαντληθεί: Οποιοσδήποτε μπορούσε να χρεωθεί, έχει χρεωθεί!

Ακόμα και τα εγγόνια σας είναι ήδη χρεωμένα, δεν υπάρχει αμφιβολία.

Θα πληρώνουν αυτά τα τριάντα χρόνια καταναλωτικού οργίου.

Κι ενώ στην αρχή η παρθένα περιοχή των ανθρώπων που χρεώνονται απέφερε τεράστια κέρδη, βαθμιαία τα κέρδη αυτά λιγόστεψαν και τώρα είναι μηδαμινά, σύμφωνα με το νόμο της φθίνουσας απόδοσης.

Αυτό που γίνεται στην Ελλάδα τώρα είναι ότι η χώρα επενδύει σε φαντάσματα, αυτό ακριβώς είναι οι τράπεζες που δίνουν δάνεια!

Ποια είναι η διέξοδος, αν, όπως είπατε σε μια ομιλία σας, «έχει το μέλλον Αριστερά»;

Μού ζητάτε να απαντήσω ένα ερώτημα το οποίο πολύ πιο έξυπνοι άνθρωποι, όπως ο Στίγκλιτς, δυσκολεύονται να απαντήσουν.

Είναι πολύ δύσκολο να βρεθούν ριζικές λύσεις.

Κι εκείνο που με ανησυχεί, είναι ότι μεταξύ των πολιτικών θεσμών που έχουμε στη διάθεση μας, δεν υπάρχει ούτε ένας που να είναι σε θέση να παράσχει μακροπρόθεσμες λύσεις.

Όλες οι κυβερνήσεις υπόκεινται στους, κατά τον R.D.Laing[1], διπλούς δεσμούς, που στην περίπτωση των κυβερνήσεων, για να χρησιμοποιήσω μια αναλογία, συνίστανται στις πιέσεις που δέχονται.

Από τη μία για να επανεκλεγούν πρέπει να αφουγκράζονται τα αιτήματα του λαού, εκούσια ή ακούσια, και να υποσχεθούν την ικανοποίησή τους.

Από την άλλη, όλες οι κυβερνήσεις, δεξιές και αριστερές, αδυνατούν να τηρήσουν τις προεκλογικές τους δεσμεύσεις λόγω των χρηματιστηρίων και των τραπεζών.

Για παράδειγμα, όταν η κυρία Μέρκελ και ο κύριος Σαρκοζί συναντήθηκαν μια Παρασκευή να διαβουλευτούν για το μνημόνιο της Ελλάδας, έλαβαν και κοινοποίησαν κάποιες αποφάσεις, και έτρεμαν όλο το σαββατοκύριακο μέχρι να ανοίξουν τα χρηματιστήρια τη Δευτέρα.

Δεν ξέρω αν η άποψη του Laing είναι σωστή ή λάθος ως προς την οικογένεια, αλλά θεωρώ ότι έχω δίκιο όταν υποστηρίζω πως ισχύει στην περίπτωση των κυβερνήσεων.

Ο κόσμος ψηφίζει από απογοήτευση. Εχουμε ολοένα και πιο συχνές εναλλαγές Δεξιάς και Αριστεράς.

Στα πλαίσια της ίδιας κρίσης, ο αριστερός Θαπατέρο ηττήθηκε από τον δεξιό Ραχόι στην Ισπανία, ενώ στη Γαλλία ο δεξιός Σαρκοζί αντικαταστάθηκε από τον σοσιαλιστή Ολάντ.

Αυτό ακριβώς εννοώ με τον όρο διπλοί δεσμοί.

Από τη μία η πίεση του εκλογικού σώματος και από την άλλη το παγκόσμιο κεφάλαιο, χρηματιστήρια, τράπεζες, επενδυτές, που υπερβαίνουν οποιαδήποτε κυβέρνηση.

Μέχρι και οι ΗΠΑ είναι καταχρεωμένες.

Φαντάζεστε να ζητήσουν οι δανειστές της αμερικανικής κυβέρνησης άμεση εξόφληση του χρέους;

Η αμερικανική οικονομία θα καταρρεύσει εν ριπεί οφθαλμού.

Σε συνθήκες διπλών δεσμών, τόσο στην ψυχολογία όσο και στην μακροοικονομία, δεν υπάρχει επιτυχής διαφυγή.

Πρέπει να αλλάξει το σύστημα εκ βάθρων και αυτό χρειάζεται χρόνο.

Ναι, χρειάζεται ριζική λύση. Ποιά η γνώμη σας για τα κινήματα στη Νότια Ευρώπη; Εμείς ελπίζουμε πως τα κινήματα βάσης φαίνονται να ενισχύονται ολοένα. Είναι η πρώτη φορά, που στην Ελλάδα παρατηρούνται ομοιότητες με τα μέσα της δεκαετίας του ’70, μετά την πτώση της δικτατορίας. Υπάρχει συσπείρωση των πολιτών και νομίζουμε πως είναι πολύ καλός οιωνός και ελπιδοφόρος.

Είναι η μόνη ελπίδα.

Στο «Ημερολόγιο μιας κακής χρονιάς» ο Νοτιοαφρικανός συγγραφέας Κούτσι επανεξετάζει τις βασικές αρχές που διέπουν τη σκέψη μας, τα θεμέλια του στοχασμού μας, που θεωρούνται δεδομένα.

Ο αρχαίος ελληνικός όρος είναι «δόξα» και υποδηλώνει τις ιδέες με βάση τις οποίες σκεπτόμαστε, που όμως δεν αμφισβητούμε (ΣτΜ «δοξασία» στα νέα ελληνικά).

Μας διευκολύνουν να κατανοήσουμε τι γίνεται γύρω μας ή τουλάχιστον έτσι νομίζουμε, αλλά δεν υπόκεινται σε έλεγχο.

Τις αποδεχόμαστε σιωπηρά.  Ο Κούτσι τις θέτει σε αμφισβήτηση.

Και λέει λοιπόν: «Αν θέλουμε πόλεμο, τον έχουμε. Αν επιθυμούμε ειρήνη, μπορούμε να την αποκτήσουμε. Αν αποφασίσουμε πως τα έθνη πρέπει να δρουν σε καθεστώς ανταγωνισμού και όχι φιλικής συνεργασίας, αυτό θα γίνει».

Επομένως, κάθε αλλαγή είναι εφικτή.

Είναι θέμα πολιτικής βούλησης…

Στη θέση των ιδιωτικών επιχειρήσεων, μπορούμε να έχουμε συνεταιρισμούς.

Oταν έκανα τη διατριβή μου για υφηγεσία στο LSE, το θέμα μου ήταν η κοινωνιολογική ανάλυση του βρετανικού εργατικού κινήματος.

Πώς από την παρακμή του στο τέλος του 19^ου αιώνα εδραιώθηκε και απέκτησε ισχύ τον 20^ο.

Δεν έγινε χάρη στις τράπεζες, ούτε χρηματοδοτήθηκε από ιδρύματα.

Ενισχύθηκε όμως από το συνεταιρισμό καταναλωτών Ροτσντέιλ, που ήταν ο πρώτος συνεταιρισμός το 19^ου αιώνα.

Τα μέλη του αποφάσισαν να σταματήσουν να αγοράζουν από τα μαγαζιά, να μην πληρώνουν τους κεφαλαιούχους, αλλά να διανέμουν τα έσοδα του συνεταιρισμού στα μέλη του και στις τοπικές κοινότητες.

Ο Ροτσντέιλ δεν ήταν ο μόνος, υπήρχαν κι άλλοι. Υπήρχαν τα ταμεία αλληλοβοήθειας, που με μια μικρή συνδρομή, τα μέλη σε περίπτωση δυσκολίας μπορούσαν να δανειστούν χρήματα και να μην καταφύγουν στην τράπεζα.

Αυτά τα ταμεία δεν ήταν κερδοσκοπικά.

Επομένως δεν είναι αποκύημα της φαντασίας του Κούτσι, αλλά εφικτό το να γίνουν αλλαγές.

Προΰποθέτουν όμως επανάσταση στο επίπεδο της κουλτούρας και νοοτροπίας.

Στην Ελλάδα της κρίσης υπάρχουν παρόμοιες πρωτοβουλίες των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, που παρακάμπτουν το μεσάζοντα και αγοράζουν από τους παραγωγούς και πωλούν σε τιμές κόστους απευθείας στους καταναλωτές. Μόνο έτσι μπορούν να αντεπεξέλθουν οι πολίτες , των οποίων η αγοραστική δύναμη έχει μειωθεί στο μισό από τις αλλεπάλληλες περικοπές. Πρόκειται για έγκλημα…

Αν τελικά η αλλαγή νοοτροπίας έχει αρχίσει, είναι μια αργή και μακροπρόθεσμη διαδικασία, που πρέπει να υπερνικήσει ισχυρότατους αντιπάλους.

Ετσι όταν μιλάμε για λύσεις, το μείζον πρόβλημα δεν είναι το να βρούμε το τι είναι αναγκαίο να γίνει.

Σ’ αυτό εύκολα μπορούμε να πετύχουμε σύγκλιση απόψεων.

Το θέμα είναι το ποιός θα το κάνει.

Μήπως οι αγανακτισμένοι πολίτες;

Σίγουρα όχι τα πολιτικά κόμματα, οποιασδήποτε απόχρωσης.

Ούτε οι κυβερνήσεις, που δεν ελέγχουν την οικονομία, οι δυνάμεις τις οποίας είναι παγκόσμιες.

Τα κράτη είναι εξ ορισμού υποχρεωμένα να δρουν στα πλαίσια της επικράτειάς τους.

Η οικονομία δεν ασχολείται πλέον με το τοπικό επίπεδο, τη νομοθεσία του τόπου, τις προτιμήσεις ή σύστημα αξιών των κατοίκων του.

Μόλις διαπιστωθεί σύγκρουση, παίρνουν τα laptop, τα i-pad και i-phones και μετακομίζουν σε χώρες σαν το Μπανγκλαντές, όπου βρίσκουν απρόσκοπτη πρόσβαση σε εργατικά χέρια που κοστίζουν 2 δολάρια τη μέρα.

Υπάρχει αυτό που ο Ισπανός κοινωνιολόγος Μανουέλ Καστέλς αποκαλεί «χώρο των ροών» (space of flows).

Εκατομμύρια δολλάρια μεταφέρονται ελεύθερα, με το πάτημα ενός πλήκτρου στον υπολογιστή.

Έτσι λοιπόν, από τη μια μεριά έχουμε την εξουσία που είναι απελευθερωμένη από τον πολιτικό έλεγχο, και από την άλλη έχουμε την πολιτική, που συνεχώς πάσχει από έλλειμα εξουσίας, μια και η εξουσία εξατμίζεται στον χώρο των ροών.

Εννοείτε ότι η πολιτική είναι τοπική, ενώ η εξουσία παγκόσμια…

Ακριβώς. Και ο πιο αδύναμος κρίκος δεν είναι η κοινότητα, η πόλη ή οποιαδήποτε άλλη μορφή τοπικότητας, αλλά το ίδιο το κράτος, που είναι παγιδευμένο μεταξύ δύο πυρών, του έθνους από τη μια και των αγορών από την άλλη.

Και οι πρωτοβουλίες που αναφέρατε γεννιούνται στο υπο-εθνικό επίπεδο.

Οι θεσμοί του εθνικού επιπέδου (κόμματα, κυβέρνηση, βουλή κλπ.) δε μπορούν  να αντεπεξέλθουν στη διπλή αυτή πίεση.

Οι πολίτες στην προσπάθεια τους να προστατευθούν από τις επιπτώσεις αυτών των ανώνυμων δυνάμεων της αγοράς, αντιδρούν με τον παραδοσιακό τρόπο, δηλαδή οργανώνονται με γνωστούς τους, γείτονες, με όλους αυτούς με τους οποίους αντιλαμβάνονται από κοινού πως η βελτίωση του τόπου τους θα έχει θετικό αντίκτυπο σε όλους και δεν είναι ανταγωνιστικό παιχνίδι με νικητές και ηττημένους.

Γίνεται στις μέρες μας συχνά λόγος για δίκτυα…

Ξέρετε, αντιμετωπίζω τον όρο αυτον με δυσπιστία.

Τα δίκτυα έχουν να κάνουν με την επικοινωνία και η επικοινωνία περικλείει ταυτόχρονα τη δυναμική της σύνδεσης και τη δυναμική της αποσύνδεσης.

Προτιμώ να μιλώ για κοινότητα, γιατί αυτός ο όρος εμπεριέχει την έννοια της δέσμευσης, κάτι που δεν ισχύει στην περίπτωση των δικτύων.

Σήμερα, μπορεί κανείς να έχει εκατοντάδες φίλους σε ένα online δίκτυο και απλά κάποια στιγμή να σταματήσει να επικοινωνεί με κάποιους, χωρίς να χρειαστεί καν να εξηγήσει γιατί ή να ζητήσει συγγνώμη.

Στις τελευταίες εκλογές στην Ελλάδα, ο ΣΥΡΙΖΑ πέτυχε ποσοστό περίπου 27% για πρώτη φορά στην ιστορία. Η δέσμευσή του είναι ότι θα σταματήσει την αποπληρωμή του χρέους και τα μέτρα λιτότητας που έχουν επιβληθεί.

Από μια άποψη ήταν ευτυχής συγκυρία που η Αριστερά δε μπόρεσε να γίνει κυβέρνηση.

Μπορώ να φανταστώ τη δυσκολία της θέσης της απέναντι σε πολιτικές που έχουν επιβληθεί, όχι από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά από τις ανώνυμες δυνάμεις της αγοράς.

Όσο ισχυρή θέληση και καλή οργάνωση και να έχουν τα κόμματα, δε νομίζω ότι μπορούν να καταφέρουν κάτι αν δεν αλλάξει το σύστημα.

Όπως ανέφερα, εκείνο που παρατηρείται σήμερα, είναι η αποκοπή της εξουσίας από την πολιτική.

Ως εξουσία αντιλαμβάνομαι την ικανότητα να κάνει κανείς κάποια πράγματα.

Ως πολιτική αντιλαμβάνομαι την ικανότητα να αποφασίζει κανείς τι πρέπει να γίνει.

Παλιότερα, το ζητούμενο ήταν να επιβάλλει κανείς τη δική του πολιτική ατζέντα.

Ήταν δεδομένο ότι το κράτος θα υλοποιούσε την όποια ατζέντα.

Σήμερα, τα πράγματα είναι διαφορετικά.

Δεν εννοώ ότι το κράτος είναι τελείως ανίσχυρο, αλλά ότι έχει περιορισμένα περιθώρια ελιγμών.

Έτσι, μπορεί π.χ. να αποφασίσει ποιούς θα φορολογήσει περισσότερο, αλλά δεν έχει λόγο στα μεγάλα προβλήματα.

Όλοι οι πολιτικοί θεσμοί που δημιουργήθηκαν μεταπολεμικά, βασίζονταν στην αντίληψη ότι το κράτος είναι ικανό να διαχειριστεί την οικονομία, την άμυνα, όπως και τις πολιτισμικές νόρμες μιας κοινωνίας.

Αλλά τώρα πια η ιδέα της εθνικής κυριαρχίας αποτελεί αυταπάτη, αφού δεν υπάρχει ούτε ένα έθνος που να είναι κυρίαρχο.

Ακόμη και πολύ θαραλλέοι πολιτικοί, όπως ο Λούλα στη Βραζιλία, χρειάζεται να παρακολουθούν τις αντιδράσεις των αγορών όταν υιοθετούν τη μια ή την άλλη πολιτική.

Αντίθετα, κυριαρχούν τα χρηματιστήρια που δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να παρακολουθούν τις ισοτιμίες των νομισμάτων κι όταν εντοπίσουν μια αδυναμία, να τη διογκώνουν μέχρι να πάρει διαστάσεις τεράστιου προβλήματος, μέσω των ΜΜΕ και της πληροφορικής, ώστε να οδηγήσουν σε πτώση των μετοχών και υποτιμήσεις και να δημιουργήσουν συνθήκες κερδοσκοπίας για το μεγάλο κεφάλαιο.

Πώς μπορεί να επέλθει η αλλαγή; Πώς είναι δυνατόν το σύστημα της αγοράς να παραμένει τόσο σταθερό σ’ένα περιβάλλον γενικής ρευστότητας, για να χρησιμοποιήσουμε δικούς σας όρους;

Όπως σάς είπα, δε βλέπω κάποια αρχή ικανή να επιβάλει κάτι διαφορετικό και πιστεύω ότι για να υπάρξει θα περάσουν δεκαετίες, δεν είναι κάτι που θε εμφανιστεί μέχρι τις επόμενες εκλογές.

Η μόνη ριζική λύση που βλέπω είναι να εδραιωθεί ένας τρόπος ζωής, που θα καταστήσει το υπάρχον σύστημα έκπτωτο.

Δηλαδή, να σταματήσει το σκεπτικό τού να δανείζεται κανείς για την απόκτηση αυτοκινήτου ή σε επίπεδο κρατών, το να καταφεύγουν σε δανεισμό για να μειώσουν τους φόρους για τους πολύ πλούσιους, και να υιοθετηθεί ένας τρόπος ζωής, που θα παρέχει σε κάποιο βαθμό ασφάλεια σε όλους.

Σε τέτοιο περιβάλλον οι κερδοσκόποι δεν μπορούν να κάνουν πολλά πράγματα.

Δηλαδή ένας αντικαταναλωτικός τρόπος ζωής.

Ακριβώς. Το μισό πρόβλημα είναι ο υπερβολικός καταναλωτισμός της σπατάλης, που κυριαρχεί.

Γι’ αυτό και κανένα επίδοξο κόμμα εξουσίας δεν υπόσχεται στους ψηφοφόρους πως θα πατάξει τον καταναλωτισμό.

Δεν μιλάμε φυσικά για λιτότητα, αλλά για αλλαγή νοοτροπίας και τρόπου ζωής, με έμφαση στην ικανοποίηση των αναγκών και όχι την ικανοποίηση των καταναλωτών.

Ο κόσμος τότε δεν θα σπαταλάει χρήματα για την απόκτηση διάφορων gadgets, όπως για παράδειγμα το να αγοράζεις καινούριο κινητό, χωρίς το παλιό να έχει βλάβη…

Αυτό γίνεται γιατί οι κατασκευαστές των gadgets διασφαλίζουν ότι μόλις εισαχθεί το νέο μοντέλο μιας συσκευής τα παλιότερα θα γίνουν παρωχημένης τεχνολογίας και αυτό ακριβώς τονίζουν όταν τα διαφημίζουν. Τέτοια τεχνάσματα χρησιμοποιούν για να παγιδεύουν τους καταναλωτές.

Φυσικά.

Τα διαφημιστικά κόλπα αρχίζουν από τις διαφημίσεις στην παιδική τηλεόραση, όταν π.χ. τα νέα μοντέλα αθλητικών παπούτσιών παρουσιάζονται με τέτοιον τρόπο, που κάνει τα παιδιά να αισθάνονται πως θα γίνουν ρεζίλι στο σχολείο αν εμφανιστούν με παλιότερα.

Μ’αυτόν τον τρόπο ασκούνται πιέσεις από παντού και απαιτείται θάρρος και αντοχή για να αντισταθεί κανείς στον καταναλωτισμό. Κάποιοι το κατορθώνουν και δημιουργούνται μικροί πυρήνες, όπως για παράδειγμα στην Ιταλία υπάρχει το κίνημα "slow food", που έχει εξαπλωθεί σε 160 χώρες.

Ή το "Cittaslow", που αποσκοπεί στην επιβράδυνση του ρυθμού ζωής στα αστικά κέντρα και στη διασφάλιση της ποιότητας ζωής, αντί για την ποιότητα της κατανάλωσης.

Τέτοιες πρωτοβουλίες αποτελούν «νησάκια» σε ένα αρχιπέλαγος.

Από αυτό το σημείο ως τη ριζική αλλαγή νοοτροπίας είναι μακρύς ο δρόμος.

Με παρηγορεί όμως η σκέψη πως κάθε πλειοψηφία στην ιστορία ξεκίνησε ως μειοψηφία κι έτσι το ίδιο μπορεί να συμβεί και με τις κινήσεις που αναφέραμε. Δεν έχω δυστυχώς άλλο όραμα να σας προσφέρω.

Ποιός θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος των διανοούμενων σε αυτήν την προσπάθεια;

Η διανόηση έχει γίνει κι αυτή ένα προϊόν που πωλείται και αγοράζεται και αυτό ισχύει για όλους, τόσο συντηρητικούς, όσο και προοδευτικούς.

Παλιότερα, ας πούμε στη δεκαετία του ’30, υπήρχαν διανοούμενοι με κάποιο όραμα, κομμουνιστικό ή ακόμη και φασιστικό.

Σήμερα οι διανοούμενοι με όραμα είναι πολύ λίγοι.

Ο Μισέλ Φουκώ έχει πει ότι δεν υπάρχουν πια ολοκληρωμένοι διανοούμενοι: οι πανεπιστημιακοί στηρίζουν τα πανεπιστήμια, οι καλλιτέχνες τα θέατρα, οι γιατροί τα νοσοκομεία, η κάθε κατηγορία τα δικά της επαγγελματικά συμφέροντα.

Λείπουν οι διανοούμενοι που θα στοχαστούν με πλαίσιο αναφοράς την ανθρωπότητα ολόκληρη.

Αυτή η απουσία έχει να κάνει με τη σχετικοποίηση και την εμπορευματοποίηση της γνώσης;

Οι διαδικασίες της εμπορευματοποίησης, της απορρύθμισης, του ατομισμού χαρακτηρίζουν όλες τις πλευρές της σύγχρονης κοινωνίας.

Έτσι δεν υπάρχουν πια «κέντρα βάρους», σημεία συνεύρεσης, και «εργοστάσια αλληλεγγύης».

Όλα είναι σκόρπια, ρευστά.

Συνεργαζόμαστε στιγμιαία για την αντιμετώπιση ενός προβλήματος και στη συνέχεια μεταπηδάμε σε κάτι άλλο, όταν βαρεθούμε, και όχι όταν το πρόβλημα έχει επιλυθεί.

Δεν υπάρχει αγκυροβόλι.

Αν λοιπόν, όπως περιγράφετε και στα βιβλία σας, ζούμε πια σε ένα μεταμοντέρνο, ρευστό κόσμο, μια ρευστή μετανεωτερικότητα, ποιά θα είναι η διάδοχη κατάσταση;

Χρησιμοποιώ, όπως ίσως ξέρετε, τον όρο interregnum, που χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Τίτο Λίβιο για να περιγράψει την κατάσταση στη Ρώμη μετά το θάνατο του Ρωμύλου, που βασίλεψε για 37 χρόνια, όσο ήταν τότε ο μέσος όρος ζωής.

Μετά το θάνατό του, ελάχιστοι Ρωμαίοι θυμούνταν τη Ρώμη πριν το Ρωμύλο.

Οπότε επικρατούσε μια κατάσταση τραγικής αβεβαιότητας και έλλειψης προσανατολισμού, μέχρι να βρεθεί βασιλιάς.

Ο Γκράμσι δανείστηκε τον όρο και τον προσάρμοσε για να περιγράψει μια κατάσταση όπου οι παλιές πρακτικές δεν είναι πια αποτελεσματικές, ενώ νέοι τρόποι δεν έχουν ακόμα εφευρεθεί.

Είναι εξαιρετικά δύσκολο να προβλέψουμε ποιοί θα είναι αυτοί οι τρόποι. Ίσως σε άλλα σημεία της υδρογείου να έχουν ήδη βρεθεί και να μην το γνωρίζουμε.

Αυτό το μαθαίνουμε πάντα εκ των υστέρων.

Στη διάρκεια του 20^ου αιώνα, ούτε ένα από τα γεγονότα που άλλαξαν τον ρου της ιστορίας δεν είχε προβλεφθεί.

Όλα αποτέλεσαν εκπλήξεις και ο κόσμος δεν μπορούσε να πιστέψει πως συνέβαιναν.

Οταν μελετούσα την ιστορία του εργατικού κινήματος στη Βρετανία και έκανα έρευνα στα αρχεία της Guardian στο Μάντσεστερ, διαπίστωσα πως ούτε μια φορά μέχρι το 1870  δεν είχε γίνει αναφορά στην βιομηχανική επανάσταση, ούτε στην κοιτίδα της, το Μάντσεστερ.

Ο κόσμος δεν είχε αντιληφθεί πως ζούσε τη βιομηχανική επανάσταση.

Επομένως, αν τώρα ζούμε μια μετα-ρευστή επανάσταση, μόνο τα παιδιά σας θα τη συνειδητοποιήσουν.

Αυτό είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον.

Ο συμπατριώτης σας Κορνήλιος Καστοριάδης, όταν λόγω των ριζοσπαστικών του θέσεων ερωτήθηκε αν στόχος του ήταν να αλλάξει τον κόσμο, απάντησε «Ούτε κατά διάνοια. Ποτέ δεν πέρασε από το μυαλό μου να αλλάξω τον κόσμο. Αυτό που επιθυμώ είναι να αλλάξει η ανθρωπότητα από μόνη της, όπως έκανε τόσες φορές στο παρελθόν».

Αυτή είναι οπτική αισιόδοξου ανθρώπου.

Την προσυπογράφετε σε τελική ανάλυση;

Δεν θα προλάβω να το δω, γιατί είναι μακροπρόθεσμο.

Όμως ελπίζω ο 21^ος αιώνας να είναι αφιερωμένος στην επανασύνδεση εξουσίας και πολιτικής, μέσα από συλλογική δράση και κοινούς στόχους.

Η διάκριση μεταξύ αισιόδοξης και απαισιόδοξης στάσης κατά τη γνώμη μου είναι λογικά εσφαλμένη, αφού δεν εξαντλεί όλες τις πιθανότητες.

Ποιός είναι ο αισιόδοξος; Όποιος πιστεύει πως ο κόσμος ως έχει εδώ και τώρα, είναι ο καλύτερος δυνατός.

Ποιός είναι ο απαισιόδοξος; Αυτός που σκέφτεται πως ίσως ο αισιόδοξος να έχει δίκιο.

Υπάρχει και ο Καστοριάδης μεταξύ των δύο θέσεων, που λέει πως ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός και έλπιζε πως κάποτε θα πραγματοποιηθεί.

Όσον αφορά στο απώτερο μέλλον, η άποψη του είναι σωστή, όχι όμως όσον αφορά στο άμεσο μέλλον.

Όσο για μένα, είμαι βραχυπρόθεσμα απαισιόδοξος και μακροπρόθεσμα αισιόδοξος.

Δεν βλέπω ριζοσπαστικές αλλαγές σύντομα, αλλά είμαι σίγουρος, πως είναι στο πρόγραμμα.

ΠΡΩΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΒΡΑΒΕΙΟ ΣΕ ΕΛΛΗΝΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟ!

Ο ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ ΝΙΚΟΣ ΦΩΚΑΣ ΒΡΑΒΕΥΘΗΚΕ ΜΕ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΣΕ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ.

Περίμενε ώρες, επί δύο χρόνια, και έκανε πάνω από 3000 κλικ με τη φωτογραφική του κάμερα για να πετύχει ένα μικρό πουλάκι να πετάει πάνω από το νερό, ψάχνοντας για τροφή. Η υπομονή του και οι ικανότητές του, όμως, βραβεύτηκαν τελικά σε έναν παγκόσμιο διαγωνισμό φωτογραφίας, όπου παρά τον σκληρό ανταγωνισμό από τους χιλιάδες συμμετέχοντες, κατόρθωσε να κατακτήσει την πρώτη θέση! Έτσι ο 35χρονος Νίκος Φωκάς είναι ο μεγάλος νικητής του Handbook of the Birds of the World (HBW)-World Bird Photo Contest, του παγκόσμιου διαγωνισμού φωτογραφίας πουλιών, που διοργάνωσαν για δεύτερη χρονιά οι εκδόσεις Lynx Edicions. Η βραβευμένη φωτογραφία (παρακάτω), που χάρισε τη νίκη στον Έλληνα φωτογράφο, απεικονίζει ένα στακτοπετροχελίδονο (ωχροσταχτάρα), ένα αποδημητικό είδος, το οποίο περνά σχεδόν ολόκληρη τη ζωή του πετώντας.

 

ΠΩΣ Η ΚΟΡΗ ΤΟΥ "ΧΑΜΕΝΟΥ" ΦΙΛΟΥ ΜΟΥ ΦΩΤΙΣΕ ΚΑΙ ΠΑΛΙ ΤΟΥΣ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ΜΟΥ...

Η ΙΣΜΗΝΗ ΚΑΡΥΔΗ, ΚΟΡΗ ΤΟΥ "ΧΑΜΕΝΟΥ" ΠΡΙΝ ΠΟΛΛΑ ΧΡΟΝΙΑ ΦΙΛΟΥ ΜΟΥ, ΜΟΥ ΔΙΝΟΥΝ ΚΑΙ ΠΑΛΙ ΕΛΠΙΔΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΝΑΙΡΟΥΝ ΤΑ ΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΦΘΟΡΑΣ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑΣ...

Το αρχικό ερέθισμα ήταν το γεγονός ότι μία νεαρή Ελληνίδα, η Ισμήνη Καρύδη, διαπρέπει με την πολύπλευρη δράση της στην πολιτική και κοινωνική ζωή των ΗΠΑ. Την πρώτη όμως ευχάριστη έκπληξή μου την διαδέχθηκε μία μεγαλύτερη. Η άξια αυτή Ελληνίδα ήταν κόρη ενός συμπολίτη, φίλου και συμμαθητή μου (σε μεγαλύτερη τάξη) στο Γυμνάσιο, του Αποστόλη Καρύδη Πολιτικού Μηχανικού-Οικονομολόγου που έχει "φύγει" από κοντά μας από το 2003. Τότε θυμήθηκα το πόσο άξιος (πρώτος στη τάξη του) μαθητής ήταν και πόσο το μέλλον του προδιαγραφόταν από τότε άριστο, όπως και τελικώς έγινε... Αμυδρά, όμως, θυμήθηκα ότι πρέπει να υπήρχε στην κατοχή μου κάποια φωτογραφία από τα τότε χρόνια που απεικονιζόμασταν μαζί. Πράγματι έψαξα και την βρήκα. Ήταν από μία παρέλαση όπου απεικονίζονταν οι αριστούχοι των τριών τάξεων του Γυμνασίου, στην πρώτη γραμμή γύρω από την σημαία. Σημαιοφόρος ο Αποστόλης, εξ αριστερών του παραστάτης εγώ και εκ δεξιών του ο Γιώργος Γκίκας,  εκκλιπών πριν αρκετά χρόνια κι' αυτός και ιδιαίτερα επιτυχημένος, όσο ζούσε, αφού ευδοκίμησε να βρεθεί στην διοίκηση μεγάλης πολυεθνικής εταιρείας στην Αμερική.

Συνειδητοποίησα έτσι, γι' άλλη μιά φορά, πως όλα υπάρχουν για να διαγράφουν κύκλους και να τελειώνουν κάποτε και ότι οι περισσότεροι από εμάς επενδύουν, ο καθένας χωριστά, σε μεγάλους στόχους και αγωνίζονται μέσα στη διαρκή διαπάλη της καθημερινότητας για να τους επιτύχουν, με μεγάλες πολλές φορές προσπάθειες, χωρίς να έχουν συνήθως την αίσθηση του τέλους. Και έρχεται κάποια στιγμή που όλα αυτά φαντάζουν μάταια, ιδιαίτερα αν κάποιος, όπως εγώ, βρίσκεται πιό κοντά στη συνειδητοποίηση του "κλεισίματος του κύκλου". Η παρουσία, όμως, της κόρης του φίλου μου δίνει, σ' όλα αυτά, μία άλλη διάσταση. Σαν εκείνο το σπουδαίο μυαλό του παλιού συμμαθητή μου, η άξια προσωπικότητα του πατέρα της να εξακολουθεί να υπάρχει. Και μάλιστα με μεγαλύτερες δυνατότητες, πιό πληθωρική παρουσία και πολύ μεγαλύτερα επιτεύγματα... Αλλά αυτό που προέχει τώρα στα μάτια μου είναι ότι αυτή η καταξιωμένη Ελληνίδα φαίνεται πιό συντονισμένη στην βαθύτερη ουσία της ζωής, κάτι που ίσως διέλαθε από την δική μας γενιά. Το δείχνει η ονομασία και μόνο της οργάνωσης που συγκεντρώνει το κύριο βάρος της δραστηριότητάς της: "Stay United - Μείνετε Ενωμένοι"! Αυτή ακριβώς είναι και η πεμπτουσία της συνειδητότητας που πρέπει να επανακτήσουμε, όντας αποσυνδεδεμένοι από την βαθύτερη ουσία της ύπαρξής μας, διαχωρισμένοι από το ευρύτερο σύνολο και βαδίζοντας σε δρόμους χωριστούς, αγωνιζόμενοι τις περισσότερες φορές για την επίτευξη απατηλών και άνευ ουσιαστικής σημασίας στόχων.

Το αισιόδοξο και ελπιδοφόρο μήνυμα ξεκάθαρο, αρκεί να το δούμε... Η ένωση οδηγεί στην ολοκλήρωση και ότι θετικό προσδοκούμε μόνο ως σύνολο μπορούμε να το καταφέρουμε, διατηρώντας πάντα την κατεύθυνση προς την ενότητα και το όλον. Ο άλλος δρόμος του διαχωρισμού, που άλλωστε από τη φύση μας είμαστε βαθειά εθισμένοι, οδηγεί στην διάσπαση, στην φθορά και στην απώλεια... Είναι φυσικό άλλωστε, ότι το μήνυμα αυτό αποκτά ιδιαίτερη σημασία στις μέρες μας, αφού η συνοχή της κοινωνίας μας κλονίζεται σοβαρά, ως ένα από τα κύρια συνεπακόλουθα της κρίσης, γεγονός που πρέπει κατά προτεραιότητα να αντιμετωπισθεί από εμάς, αν θέλουμε κάποτε να κινηθούμε σε θετική κατεύθυνση και να αρθούμε υπεράνω των δυσμενών αυτών καταστάσεων που ζούμε.

                                                                                                       Ιωάννης Δαύρος

Μιά παλιά φωτογραφία από παρέλαση του 1ου Γυμνασίου Αρρένων Τρίπολης.

Διακρίνονται: Σημαιοφόρος Α. Καρύδης, παραστάτες Γ. Γκίκας, Ι. Δαύρος.

ΙΣΜΗΝΗ ΚΑΡΥΔΗ: Η ΑΞΙΑ ΕΛΛΗΝΙΔΑ ΠΟΥ ΤΙΜΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ!

Η ΙΣΜΗΝΗ ΚΑΡΥΔΗ ΕΙΝΑΙ Η ΑΞΙΑ ΚΑΙ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΔΑ, ΠΟΥ ΚΑΤΑΦΕΡΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΚΑΚΟΤΥΧΙΕΣ ΤΗΣ ΝΑ ΤΙΣ ΜΕΤΑΤΡΕΨΕΙ ΣΕ ΜΕΓΑΛΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΕΣ ΚΑΙ ΝΑ ΑΝΕΒΕΙ ΠΟΛΥ ΨΗΛΑ!

Το γονίδιο, η θέληση, η αγωνιστικότητα, η αξιοσύνη και όλες οι άλλες ...αρετές των Ελλήνων, μαζί με την ομορφιά του σώματος και της ψυχής, σε μία και μόνο θηλυκή ύπαρξη που τιμά την Ελλάδα όσο λίγοι άλλοι Έλληνες της διασποράς... Πρόκειται για την Ισμήνη Καρύδη-Svensson που γεννήθηκε στην Αθήνα και είναι πρωτότοκη κόρη του Αρκάδα Απόστολου Καρύδη Πολιτικού Μηχανικού-Οικονομολόγου. Επέδειξε πολύ νωρίς πόσο γνήσια Ελληνίδα είναι, αφού οι κακοτυχίες της ζωής της, γι' αυτήν, υπήρξαν εφαλτήριο για την κατάκτηση όλο και ψηλότερων κορυφών και διακρίσεων! Κι' αυτό, για την Ισμήνη, ξεκίνησε πολύ νωρίς... Σε ηλικία τριών ετών διαπιστώθηκε ότι έπασχε από νεανική ρευματοειδή αρθρίτιδα, μία βαριά συστηματική νόσο, που στις περισσότερες των περιπτώσεων ισοδυναμεί με καταδίκη. Αυτό, όμως, που για άλλους θα ήταν μία φοβερή κακοτυχία που θα μπορούσε να τους "κόψει τα φτερά" για πάντα, γι' αυτήν μετετράπη σε έπαθλο μαχητικότητας και επιτυχιών! Πράγματι το άξιο αυτό κορίτσι έγινε υπόδειγμα θάρρους και αγωνιστικότητας, γιατί ενώ η ιατρική πρόγνωση προέβλεπε τη μόνιμη αναπηρία της, αυτή με την ακατάβλητη θέλησή της και την αδιάκοπη άσκηση, κατόρθωσε να αυτοθεραπευτεί εντυπωσιάζοντας τους θεράποντες γιατρούς της στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Και όχι μόνο αυτό, αλλά κατάφερε να περάσει στην "αντίπερα όχθη" και να διακριθεί στο κλασσικό μπαλέτο, αφού έλαβε τιμητικές διακρίσεις από  τη Royal Academy of  Dance  του Λονδίνου μέχρι την ηλικία των 16 ετών. Από την πρώιμη αυτή περιπέτεια της υγείας της και μετά, η ζωή της όλη υπήρξε ένας διαρκής στίβος μεγάλων προκλήσεων και μεγάλων κατακτήσεων! Έτσι, ενώ φοιτούσε στη Σχολή Πολιτικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και εργαζόταν παράλληλα στο τεχνικό γραφείο του πατέρα της, κλήθηκε να αντιμετωπίσει τον αιφνίδιο θάνατό του το 2003, που την επηρέασε καθοριστικά. Αντί, όμως, η μεγάλη αυτή απώλεια να την κάμψει, αυτή γίνεται ακόμη πιό μαχητική και η μετέπειτα πορεία της είναι πραγματικά αξιοζήλευτη! Πριν τελειώσει τις σπουδές της το 2006, ίδρυσε τη δική της τεχνική Εταιρεία με την επωνυμία KConstruction. Το 2007 έλαβε το πτυχίο του Πολιτικού Μηχανικού και έφυγε στο εξωτερικό, πρώτα στην Αγγλία και μετά στην Αμερική, δραστηριοποιούμενη στον τομέα των κατασκευών. Ταξίδεψε στην Ευρώπη, στην Κίνα και στη Λατινική Αμερική. Το 2009 αποφάσισε να εγκατασταθεί μόνιμα στην Αμερική λόγω της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα. Το 2012 έλαβε μέρος σαν ενεργό στέλεχος στην οργάνωση της προεκλογικής εκστρατείας του προέδρου Obama, συνεργάστηκε με σημαντικές προσωπικότητες της πολιτικής ζωής της Αμερικής και διακρίθηκε στην πολιτική και κοινωνική ζωή της Αμερικής. Σήμερα κατοικεί και εργάζεται στο Los Angeles της California, όπου έχει συστήσει με το σύζυγό της Mark Svensson, διεθνολόγο του Georgetown University, την Μη Κερδοσκοπική Οργάνωση “StayUnited” (www.stayunited.org), η οποία δραστηριοποιείται και στις 50 Πολιτείες της Αμερικής. Η Οργάνωση αυτή από τη σύστασή της έχει προβληθεί ιδιαίτερα από τα Αμερικανικά Μέσα Ενημέρωσης και διακρίνεται για το πολύπλευρο και πολύ σημαντικό φιλανθρωπικό έργο της. Ας είναι η ζωή και η δράση της ιδιαίτερα αξιόλογης αυτής Ελληνίδας φωτεινό παράδειγμα για όλους τους Έλληνες και είθε τα σπουδαία μηνύματα που εκπέμπει με το έργο της να βρουν απήχηση σε όλο τον Ελληνισμό...

Δείτε παρακάτω τι λέει η ίδια για την ζωή της σε μία της συνέντευξη.

Πως πήρατε την απόφαση να φύγετε από την Ελλάδα;
Μετά τις σπουδές μου στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο θέλησα να εργαστώ στο εξωτερικό και να δοκιμασω τις δυνατότητές μου σε χώρες όπου υπάρχει αξιοκρατία και προσφέρονται  ίσες ευκαιρίες στους νέους.
Ηταν δύσκολη η προσαρμογή σας στην Αμερική;
Όχι δεν ήταν δύσκολη, δεδομένου ότι η παρουσία του Απόδημου Ελληνισμού στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι κυρίαρχη. Πολλές φορές αισθάνθηκα περήφανη σαν Ελληνίδα βλέποντας τους ΄Ελληνες να διακρίνονται για το έργο τους στην Αμερική.
Σκέφτεστε την επιστροφή στο μέλλον;
Πάντα θα αισθάνομαι νοσταλγία για την πατρίδα μου, την πανέμορφη Ελλάδα με την μεγάλη Ιστορία και τον Πολιτισμό της. Με συνδέουν μ΄αυτήν οι αναμνήσεις, το σπίτι μου,  και οι φίλοι μου, με τους οποίους μοιράστηκα τη νεανική μου ζωή. Στην Αμερική παντρεύτηκα και δημιουργησα οικογένεια, όμως τίποτα δεν αποκλείει κάποια στιγμή την επιστροφή μου στην Ελλάδα, την οποία τώρα μεταφέρω στην ψυχή μου όπως όλοι οι ΄Ελληνες της διασποράς.
Πως αντιμετωπίζουν τους ΄Ελληνες επιστήμονες στο εξωτερικό;
Οι ΄Ελληνες επιστήμονες αντιμετωπίζονται με σεβασμό και πνεύμα αξιοκρατίας στο εξωτερικό. Τους δίνονται πάμπολλες ευκαιρίες να αναδείξουν τις δυνατότητές τους και διαπρέπουν σε όλους τους τομείς.Πολλοί συμφοιτητές του, από το  Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο είναι σήμερα διακεκριμένοι καθηγητές στο MIT και σε άλλα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Αμερικής.
Η κρίση στην Ελλάδα ήταν σημαντική αιτία για να πάρετε την απόφαση;
Εφυγα λίγο πριν από την κρίση, στο τέλος του 2007. Αλλά η κρίση στην Ελλάδα έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην απόφασή μου να παραμείνω στο εξωτερικό. Με πληγώνει η οινομικοπολιτική κατάσταση, που επικρατεί στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια και δυστυχώς ο Ελληνικός λαός είναι αυτός που δοκιμάζεται περισσότερο. ΄Ομως πιστεύω ότι οι ΄Ελληνες θα βρουν τη διέξοδο. Δεν είναι εξάλλου η πρώτη φορά που η χώρα αυτή δοκιμάζεται  στη μακροχρόνια ιστορία της. Πάντα στο τέλος το ελληνικό πνεύμα επικρατούσε και αποτελούσε πηγή έμπνευσης για όλους τους λαούς της ανθρωπότητας.
Στη συνάντηση με τον πρόεδρο των ΗΠΑ τι συζητήσατε; 
Τον πρόεδρο Obama τον συνάντησα ως μέλος της οργάνωσης της προεκλογικής εκστρατείας του κόμματος των δημοκρατικών.Η συγκεκριμένη φωτογραφία με τον πρόεδρο προέρχεται από τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου στο Λευκό Οίκο. Στη συζήτησή μας με εντυπωσίασε ο θαυμασμός του για την Ελλάδα και η ενθερμη υποστήριξή του  στην προσπάθεια του ελληνικού λαού να αντιμετωπίσει την κρίση και να επιβιώσει κάτω από εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες.
Εν τέλει ζείτε το αμερικανικό όνειρο;
Αισθάνομαι ότι ζω το αμερικανικό το Αμερικανικό όνειρο αλλά η Ελλάδα είναι πάντα στην καρδιά μου και δεν ξεχνώ ποτέ από που ξεκίνησα.


Δείτε παρακάτω και τα σχετικά βίντεο.

Η ΙΣΜΗΝΗ ΣΤΟ "ΜΙΛΑ"

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ "ΑΛΦΑ 989"

ΥΠΗΡΧΕ ΑΝΩΤΕΡΗ ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ; ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΕΥΡΥΤΕΡΟ ΣΤΟΧΑΣΜΟ...

 

ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΟΤΙ ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΜΙΝΩΪΤΕΣ ΚΑΤΕΙΧΑΝ ΥΨΗΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΓΝΩΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ, ΩΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑ, ΕΧΟΥΜΕ ΑΠΟ ΚΑΙΡΟ ΑΠΟΣΥΝΔΕΘΕΙ, ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΜΟΙΡΑ ΜΑΣ ΝΑ ΔΙΑΤΡΕΧΟΥΜΕ "ΚΥΚΛΟΥΣ" ΩΣ ΥΠΑΡΞΕΙΣ...

Ο άνθρωπος, όπως και οτιδήποτε υπαρκτό σ’ αυτόν τον κόσμο, γεννιέται να διατρέχει ένα κύκλο και να πεθαίνει, αφήνοντας πάντα τον σπόρο για μια νέα ζωή, υπακούοντας έτσι στον υπέρτατο «νόμο της περιοδικότητας», που έχει σαν «καμβά» για ν’ αναπτυχθεί έναν «συμπαντικό παλμό» που σαν αναπνοή δίνει οντότητα σε οτιδήποτε επιστητό και το κάνει να υπάρχει. Βέβαια γεννιέται πάντα με ένα μεγάλο μειονέκτημα, την «ασυνειδητότητα», αφού μαθαίνει να αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα με έναν ορισμένο τρόπο, σαν έναν δικό του «κόσμο» μια δική του πραγματικότητα, που δεν είναι ότι αντικειμενικά υπάρχει, αφού το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος του κόσμου δεν είναι δυνατόν να το νοιώσει με τις αισθήσεις του, η να το βιώσει και έτσι παραμένει γι’ αυτόν ένα τεράστιο «κενό», σαν το διάστημα ανάμεσα στα ουράνια σώματα στον μακρόκοσμο, ή σαν την τεράστια απόσταση ανάμεσα στον πυρήνα του ατόμου και τα ηλεκτρόνιά του στον μικρόκοσμο. ∆ιατρέχει λοιπόν μια πορεία σ’ αυτήν την ζωή, είτε μέσα στο σκοτάδι της άγνοιας, είτε ανηφορίζοντας το μονοπάτι της «επίγνωσης», σαν άλλος πολύπαθος Οδυσσέας που ταξίδεψε πολύ, είδε πολλούς, και πολλά και «νόον έγνω». Με τον τρόπο αυτόν, που πορεύεται και εξελίσσεται ο άνθρωπος μέσα στον χωροχρόνο, φαίνεται να μοιάζει ο τρόπος που πορεύονται και εξελίσσονται οι ανθρώπινοι σχηματισμοί: οι φυλές, τα έθνη και οι πολιτισμένες ανθρωπότητες. Μέσα στα εκατομμύρια χρόνια ιστορίας του πλανήτη γη και στα δεκάδες χιλιάδες χρόνια ιστορίας του ανθρώπου πάνω στον πλανήτη γη, έχουν καταγραφεί πολλά στοιχεία και υπάρχουν μέχρι σήμερα πολλές ενδείξεις, που δείχνουν ότι υπήρξαν κάποιες πολιτισμένες ανθρωπότητες που διέτρεξαν τον ιστορικό τους κύκλο. Η «ασυνειδητότητα», όμως, που κατατρέχει τον κάθε άνθρωπο δια μέσου των αιώνων, κατατρέχει στον ίδιο βαθμό και την κάθε ανθρωπότητα που αναπτύχθηκε και δημιούργησε πολιτισμό πάνω στη γη. Το περιγράφει με τον καλύτερο τρόπο ο Πλάτων δια στόματος του Αιγύπτιου ιερέα προς τον Σόλωνα: «Το ρεύμα τ’ ουρανού ...αφήνει ζωντανούς ανάμεσά σας μόνο τους αγράμματους κι' έτσι πρέπει ν’ αρχινάτε πάλι απ’ την αρχή σαν παιδιά, χωρίς να ξέρετε τίποτα απ’ όσα συνέβησαν στην αρχαιότητα...» Φαίνεται ότι αυτή η ασυνειδητότητα εκφράζεται σαν μια τάση «χωριστότητας» ή «Λήθης» από το ιστορικό μας γίγνεσθαι, την φύση μας, την ουσιαστική ύπαρξή μας και το ίδιο το σύμπαν. Μια «χωριστότητα» απ’ ότι πιο κοντινό μας αφορά, όπως το πνεύμα μας, το σώμα μας, την οικογένειά μας, τους συνανθρώπους μας, την κοινωνία μας, το φυσικό μας περιβάλλον και ότι πιο απώτερο, όπως την ιστορία μας, τις αξίες μας, τον πλανήτη μας και το σύμπαν ολόκληρο.

Σήμερα αυτό μπορεί να γίνει ακόμη πιο κατανοητό στον σύγχρονο άνθρωπο, αφού αυτός έχει βρεθεί σε ένα οριακό πράγματι σημείο, δεδομένου ότι ο υποτιθέμενος φορέας της γνώσης, η επιστήμη, σε λιγότερο από έναν αιώνα έκανε πολλαπλάσια άλματα απ’ ότι τα έξι περίπου χιλιάδες χρόνια που αριθμεί ως πολιτισμένη η τωρινή ανθρωπότητα σ’ αυτόν τον πλανήτη. Η επιστημονική γνώση, όμως, και η συνεπακόλουθη τεχνολογική πρόοδος μπορεί να έδωσαν αγαθά και ευδαιμονισμό στον σύγχρονο άνθρωπο αλλά ταυτόχρονα τον ξεστράτισαν από τον δρόμο της επίγνωσης της αληθινής γνώσης, της (μη-λήθης) «αλήθειας». Το άρμα της επιστημονικής γνώσης κουβαλάει όλο και πιο μακριά τον σύγχρονο άνθρωπο, στον τόπο της «χωριστότητας», με ότι κακά συνεπάγεται αυτό, ως αντίβαρο στα αγαθά που του δίνει και αναδύει όλο και περισσότερο στην εποχή μας την αναγκαιότητα να επανασυνδεθούμε με την βαθύτερη ύπαρξή μας, με την γη και με το σύμπαν και να συνειδητοποιήσουμε τους εαυτούς μας σαν κομμάτια μιας ευρύτερης Ύπαρξης και μιας ευρύτερης ιστορίας. Να αντιληφθούμε τους εαυτούς μας ταυτόχρονα «Όλον και μέρος του Όλου», να προσεγγίσουμε και να επιγνώσουμε όσο μπορούμε αυτήν την θεία πνοή, που ο Πυθαγόρας θεωρούσε ότι κατακλύζει τους πάντες και τα πάντα, να πάψουμε να βαυκαλιζόμαστε και να επαναπαυόμαστε ότι δήθεν σπουδάζουμε και γνωρίζουμε τον κόσμο, ιδιαίτερα όλοι εμείς που θεωρούμε τους εαυτούς μας επιστήμονες και αναζητητές της γνώσης, την στιγμή που δεν κάνουμε τίποτ’ άλλο, σπουδάζοντας μοναδιαία και αποσπασματικά ότι βρίσκεται σε πλήρη διαπλοκή και αλληλεξάρτηση με άπειρο αριθμό άλλων σ’ ένα μεγαλειώδες «Όλον», από το να στενεύουμε τον ορίζοντα των ματιών της ψυχής μας, να «βλέπουμε το δένδρο και να χάνουμε το δάσος». Έτσι ο σημερινός άνθρωπος, φυλακισμένος στον στενεμένο ορίζοντα της «γνώσης» του, καταπλακωμένος από το υπερτροφικό εγώ του, αποσυνδεδεμένος από την ολιστική ύπαρξη του, μεθυσμένος από τον προσπορισμό όλο και περισσότερων υλικών αγαθών, που δεν κάνουν όμως τίποτα περισσότερο από το να τον απομακρύνουν όλο και περισσότερο από τις αληθινές πηγές «συμπαντικής ενέργειας», στρέφεται ενάντια στις «θείες δυνάμεις» που τον γέννησαν και τον κρατούν στην αγκαλιά τους, στην ίδια του την ύπαρξη, βάζοντας σε κίνδυνο ακόμη και την ίδια του την επιβίωση. Κάτοχος ενός τεράστιου πυρηνικού οπλοστασίου, που ένα και μόνο μικρό μέρος του μπορεί να αφανίσει σε ελάχιστο χρονικό διάστημα κάθε ίχνος ζωής, μολύνει συνεχώς με τις μηχανές του και κάθε είδους απόβλητα το περιβάλλον του, διαταράσσοντας έτσι σε μεγάλο βαθμό την εύθραυστη ισορροπία του οικοσυστήματος που ζει και βάζοντας σε μεγάλη δοκιμασία το σπίτι του, τον ζώντα οργανισμό που λέγεται «Γη» και πάνω του βρίσκεται. Μόλυνση του περιβάλλοντος, τρύπα του όζοντος, φαινόμενο του θερμοκηπίου, λιώσιμο των πάγων, πλημμύρες πρωτοφανείς, καιρικές μεταβολές και θεομηνίες, να μία από τις αλυσίδες της καταστροφής που είναι τόσο ορατή πλέον στις μέρες μας. Παράλληλα, πόλεμοι, αδικία, συνεχής και αμείλικτος ανταγωνισμός των ανθρώπων για επικυριαρχία -και όχι για συνύπαρξη- συσσωρεύουν συνεχώς αμέτρητη «αρνητική» ενέργεια στην ανθρωπότητα. Και είναι η συμπεριφορά αυτή του άνθρωπου μια φοβερή ύβρις, μια απύθμενη ασέβεια, μια απροσμέτρητη αλαζονεία και απερισκεψία εναντίον της «θείας» φύσης, της «θείας» πνοής που ενυπάρχει παντού. Αλλοίμονο, πόσο αλήθεια μοιάζει η εναντίωση αυτή, η ασέβεια, η ύβρις και η αλαζονεία προς «το θείον» με την ασέβεια, την ύβρι και την αλαζονεία προς τους «θεούς» όλων των θρησκειών και των προϊστορικών μνημών όλων των λαών επί της γης που προηγήθηκαν της τιμωρίας του ανθρώπου και της φυσικής καταστροφής του, όποτε αυτή έγινε. Ιστορεί ο Πλάτων στον «Κριτία»: «Όταν το θεϊκό στοιχείο που είχαν μέσα τους εκφυλίσθηκε, άρχισαν να συμπεριφέρονται άσχημα και έγιναν κακοί άνθρωποι. Τους κυρίευσε το πάθος του πλούτου και η μανία της πλεονεξίας. Έτσι ο Θεός βλέποντας πως ο καλός λαός πήρε τον κατήφορο, αποφάσισε να τον τιμωρήσει». Και ο Ησίοδος στην «Θεογονία» του αναφέρει: «Η δεύτερη γενιά των ανθρώπων ήταν ασεβής και καταστρεπτική και ούτε στο σώμα ούτε στην ψυχή έμοιαζε με την πρώτη». Την ασέβεια θεωρούσε και ο Απολλόδωρος ως αιτία της τιμωρίας εκείνων των ανθρώπων με τον Κατακλυσμό: «Aυτοί οι άνθρωποι είχαν ξεπεράσει τους πάντες σε ασέβεια καί ο ∆ίας θέλοντας να τους τιμωρήσει προκάλεσε τον κατακλυσμό. Τους έριξε ραγδαία βροχή και πολλά μέρη της Ελλάδος κατακλύσθηκαν με νερό, οι άνθρωποι χάθηκαν και όσοι κατάφεραν να ξεφύγουν κατέφυγαν στα γύρω ψηλά βουνά. Τότε ήταν που χωρίσθηκε και ο Όλυμπος από τον Κίσσαβο λόγω των σεισμών και σχηματίσθηκαν τα στενά των Τεμπών». Τα ίδια αυτά γεγονότα περιγράφει και η Βίβλος στην Γένεση με ανάλογο τρόπο: «Καί είπεν ο Θεός προς τον Νώε. το τέλος της πάσης σαρκός ήλθεν διότι η γη ενεπληρώθη αδικίας από αυτών, καί ιδού θέλω εξολοθρεύσει αυτούς καί την γην... Καί έγινε ο κατακλυσμός τεσσαράκοντά ημέρας επί της γης... Καί έκραταιούντο τα ύδατα, καί επληθύνθησαν σφόδρα επί της γης... Καί απέθανε πάσα σαρξ των πτηνών, των κτηνών καί των ερπετών καί πας άνθρωπος... Ύστερον εκλείσθησαν αι πηγαί της Αβύσσου, καί οι καταρράκται του ουρανού...». Η ίδια εφιαλτική εικόνα της τιμωρίας των ασεβών ανθρώπων έχει καταγραφεί, με ανάλογο τρόπο, στην προϊστορική μνήμη όλων των λαών που ανέπτυξαν πολιτισμό, όπως οι αρχαίοι Βαβυλώνιοι που αναφέρουν στο ιστορικό τους έπος «Γκιλγκαμές»: «Ξεχύθηκε ένα τεράστιο μαύρο σύννεφο, που έπεσε ορμητικά στην γη... Και όλο και ανέβαιναν τα νερά, που έφθασαν σε ύψος τα τριάντα μέτρα, και όλοι οι άνθρωποι τότε χάθηκαν. Όταν ο Γκιλγκαμές κοίταξε την γη και είδε ότι όλα, άνθρωποι, ζώα, πτηνά, ερπετά είχαν γίνει βούρκος, και όσοι από τους θεούς σώθηκαν, κατέφυγαν στα βουνά...».

Υπάρχουν πολλές αναφορές και πολλά στοιχεία σε μυθολογίες, παραδόσεις, ιερά και άλλα κείμενα, που πείθουν ότι η προϋπάρξασα της καταστροφής ανθρωπότητα είχε φθάσει σε υψηλό επίπεδο πολιτισμού και τεχνολογικής προόδου, έτσι ώστε εύκολα αναγνωρίζαμε εμείς οι σημερινοί άνθρωποι την χρήση από τους προϊστορικούς ανθρώπους συγχρόνων επιστημονικών και τεχνολογικών επιτευγμάτων, όπως η πυρηνική ενέργεια και οι πτητικές μηχανές. Στην «Θεογονία» του ο Ησίοδος περιγράφοντας λεπτομέρειες από τον πόλεμο μεταξύ Θεών και Τιτάνων, περιγράφει εναργέστατα μία πυρηνική έκρηξη όπως πολύ καλά την γνωρίζουμε σήμερα: «... Έβραζε η γη και η απέραντη θάλασσα, και τους Τιτάνες τους τύλιξε μια καυτή πνοή. Και όπως η φλόγα ανέβαινε στον ουρανό, όσο και αν ήσαν γενναίοι, οι Τιτάνες τυφλώθηκαν. Τους τύφλωσε η λευκωπή λάμψη των κεραυνών. Ζέστη και πρωτοφανέρωτη φωτιά ξεχύνονταν παντού, και αυτό που έβλεπαν τα μάτια και άκουγαν τ' αυτιά ήταν σαν να χαν σμίξει ο ουρανός καί η γη...». Στην «Γένεση» της Βίβλου τα Σόδομα και τα Γόμορα καταστρέφονται με πυρηνική έκρηξη σαν την Χιροσίμα καί το Ναγκασάκι και η γυναίκα του Λώτ, που παραβαίνει τις οδηγίες των Αγγέλων, να μη γυρίση πίσω να δει, γίνεται «στήλη άλατος» προφανώς από το θερμικό κύμα της εκρήξεως: «... Καί έβρεξεν ο Κύριος επί τα Σόδομα καί τα Γόμορα θείον καί πυρ εξ ουρανού, καί κατέστρεψε τάς πόλεις αυτάς, καί πάντα τα περίχωρα, καί πάντας τους κατοίκους των πόλεων, καί τα φυτά της γης καί βλέψας ο Λώτ, επί τα Σόδομα καί τα Γόμορα καί εφ’ όλην την γήν της περιχώρου, είδε, καί ιδού ανέβαινε καπνός από της γης ως καμίνου...».
Και στα αρχαία ινδικά κείμενα υπάρχουν πάρα πολύ παραστατικές περιγραφές αναλόγων τέτοιων πυρηνικών εκρήξεων όπως στην ∆ούργα: «Μεγάλη φωτιά βγήκε από το στόμα του Ίντρα και των άλλων θεών. Οι θεοί έβλεπαν αυτήν την φωτιά ψηλή σαν βουνό και υπέρλαμπρη τόσο ώστε να καταλαμβάνει όλο το τοπίο... Τότε όλοι οι κόσμοι διαταράχθηκαν, οι θάλασσες κλυδωνίσθηκαν, σείσθηκε η γη και τα βουνά κλονίσθηκαν...». Και στην ινδική Βίβλο «Μαχαμπαράτα» η περιγραφή μιας τέτοιας πυρηνικής εκρήξεως θα μπορούσε να είναι ενός σημερινού αφηγητή: «Ήταν ένα βλήμα που μέσα του έκλεινε την δύναμη του σύμπαντος. Ήταν μια στήλη από καπνό και εκτυφλωτική φλόγα, σαν δέκα χιλιάδες ήλιοι, που σηκώθηκε με όλη την δύναμη της... Ήταν ένα νέο και άγνωστο όπλο, ένας κεραυνός που έκανε στάχτη την φυλή των Βρίσνις καί των Ανδάκας... Τα κορμιά κάηκαν, και κανείς δεν μπορούσε να τ’ αναγνωρίσει. Τα μαλλιά και τα νύχια έπεσαν. Τα πουλιά έγιναν κάτασπρα... Μετά από μερικές ώρες όλα τα τρόφιμα είχαν μολυνθεί... Για να γλυτώσουν απ’ αυτήν την φωτιά, οι στρατιώτες έπεσαν μέσα στα ποτάμια... Άρχισε να φυσάει ένας καυτός άνεμος... Το Σύμπαν τυλίχτηκε με τόση ζέστη σαν να ήταν άρρωστο με δυνατό πυρετό. Οι ελέφαντες και τ’ άλλα ζώα κτυπήθηκαν από την δύναμη αυτού του όπλου... Τα νερά ζεστάθηκαν τόσο, ώστε ότι ζούσε μέσα τους άρπαξε φωτιά... Οι φοβεροί πολεμιστές έπεσαν κάτω σαν κομμένα δέντρα... Οι τεράστιοι ελέφαντες κάηκαν σαν τα ξύλα κι' έπεσαν στο χώμα σαν σωροί από στάχτες... Οι άνθρωποι έφυγαν τρέχοντας για να ξεφύγουν απ’ αυτό το φοβερό όπλο, αλλά όλοι τους κάηκαν σαν τα ξερά χόρτα... Τ’ άλογα, τ άρματα, όλα κάηκαν απ αυτήν την φωτιά, μοιάζοντας με τις κορφές των δέντρων σ’ ένα δάσος που άρπαξε φωτιά...». Μέσα από αυτήν την αντίληψη της χρήσης της πυρηνικής ενέργειας, ακόμη και για πολεμικούς σκοπούς από ανθρώπους (και «θεούς»;) της απώτερης ιστορίας, θα έπρεπε να δούμε με άλλο μάτι και τον μύθο της κλοπής της πυράς από τον Προμηθέα. Η «φωτιά» αυτή που έκλεψε ο Προμηθέας από τους θεούς δεν θα μπορούσε να είναι η κοινή φωτιά, γιατί σε καμιά περίπτωση δεν θα απέφερε τέτοια δεινά στην ανθρωπότητα. Αυτή η κλοπή, ταιριάζει πολύ περισσότερο με την μεταφορά της γνώσης της πυρηνικής ενέργειας από τους «γνώστες θεούς» στους ανθρώπους. Ο Ησίοδος στο «Έργα και Ημέραι» του λέει σχετικά: «...Γιε του Ιαπετού, πιο έξυπνε απ’ όλους τους ανθρώπους, γελάς που μου έκλεψες την φωτιά, αλλά, δύστυχε, κατεργάσθηκες την συμφορά σου μ’ αυτό και την συμφορά όλων των ανθρώπων...». Και ο Οράτιος αναφερόμενος στο ίδιο μυθολογικό γεγονός επισημαίνει: «...Ο Προμηθέας έφερε το πυρ στους ανθρώπους, προσφέροντας τους κακή υπηρεσία και κακή γνώση... Μετά την αφαίρεση του πυρός από τους θεούς, αρρώστια και άγνωστοι μέχρι τότε πυρετοί έπεσαν πάνω στην γη και στους ανθρώπους και ο θάνατος που μέχρι τότε κινιόταν αργά, επιτάχυνε το βήμα του...» Η «γνώση» και το «πυρ» που έφερε ο Προμηθέας στους ανθρώπους, τους έδωσε πλούσια αγαθά και σπουδαίο πολιτισμό, αλλά είχε μέσα του και το σπέρμα της καταστροφής για να εξοβελίσει πάλι την ανθρωπότητα στο τέλος ενός κύκλου της. Ο «Προμηθέας ∆εσμώτης» του Αισχύλου μιλάει για την «γνώση» που απέκτησαν οι άνθρωποι και «πονάει» εκ μέρους όλων των ανθρώπων για ότι αυτή η γνώση συνεπάγεται: «...Πριν από μένα οι άνθρωποι ζούσαν σαν τα μωρά κι' αν έβλεπαν, δεν έβλεπαν, κι' αν άκουγαν, δεν άκουγαν, μοιάζοντας με φαντάσματα, που τρέχουν πίσω από όνειρα. ∆εν ήξεραν να κτίζουν σπίτια και ζούσαν σαν μυρμήγκια σε ανήλιαγες σπηλιές. Εγώ τους έδωσα την γνώση και τους έμαθα την τάξη. Τους δίδαξα την γεωμετρία, πώς να περιποιούνται τα δέντρα και πώς να χρησιμοποιούν τα ζώα στις δουλειές τους. Τους έμαθα τα γράμματα, τους αριθμούς και την αστρονομία. Και πλοία τους έμαθα να κατασκευάζουν για να εξερευνούν την γη. Τον χρυσό, τον άργυρο, τον χαλκό καί τον σίδηρο εγώ τους έμαθα να τα βρίσκουν και να τα χρησιμοποιούν για να είναι ευτυχισμένοι. Πριν από μένα δεν υπήρχε ιατρική επιστήμη. Οι άνθρωποι, όταν αρρώσταιναν δεν είχαν ελπίδα γιατρειάς και χωρίς γιατρούς και φάρμακα μαράζωναν μέχρι να πεθάνουν. Αλλά ώ μάνα γη, για ιδές με πόσο υποφέρω τώρα επειδή τόλμησα να κλέψω από τους θεούς το πυρ...». Τέτοιες και άλλες γνώσεις μαζί με το «πυρ» του Προμηθέα είχαν περάσει από τους «γνώστες θεούς» της μυθολογικής προϊστορίας στους τότε ανθρώπους η από τον θεό της Βίβλου με το προπατορικό αμάρτημα στον Αδάμ και την Εύα και η κακή χρήση αυτών των γνώσεων, μέσα από την προαιώνια διαδικασία της εξελίξεως που θέλει τον άνθρωπο μόνιμα αντιμέτωπο με την πιο σημαντική δράση που είναι η επιλογή του καλού ή του κακού, έστρεψαν το κακό που εκπεμπόταν στην γη και σε κάθε τι υπαρκτό τελικώς εναντίον των ιδίων με αποτέλεσμα μια κοσμογονική καταστροφή που οριοθέτησε μια τόσο προηγμένη ανθρωπότητα. Ότι απέμεινε είναι αυτό που περιγράφει ο Πλάτων στον «Κριτία»: “...Εννέα χιλιάδες χρόνια πέρασαν από τότε... Από αυτούς που κατοικούσαν τότε την χώρα μας μόνο τα ονόματα των βασιλιάδων τους σώθηκαν κι' ότι μεγάλο αυτοί έκαναν. ∆ιότι όσοι άνθρωποι απέμειναν από την θεομηνία του κατακλυσμού ήσαν αγράμματοι και ζούσαν στα βουνά. ∆εν είχαν ιδέα για το ένδοξο παρελθόν των προγόνων τους και ότι θαυμαστό αυτοί είχαν κάνει. ∆εν ενδιαφέρονταν για το παρελθόν τους διότι η ζωή τους ήταν πολύ στερημένη και πάλευαν μόνο για την αυτοσυντήρησή τους...».

Την 3η με 4η χιλιετηρίδα π.Χ. όπως όλα δείχνουν, μια νέα ανθρωπότητα ανέτειλε, ένας νέος κύκλος ανθρώπινου πολιτισμού και εξελίξεως ξεκίνησε, που φθάνει ως τις μέρες μας. Κυρίαρχη μορφή αυτής της ανατολής της ανθρωπότητας είναι ο βασιλιάς Μίνως. Η ιστορική μορφή του κινείται ανάμεσα στον μύθο και στην πραγματικότητα. Η σημαντική αυτή προσωπικότητα της Ιστορίας φαίνεται να συνδέει την μέσα κυρίως από την μυθολογία εκφρασμένη προϊστορία, που χαρακτηρίζει την περίοδο εκείνη της ανθρωπότητας που τελειώνει με τον κατακλυσμό και τα προϊστορικά-ιστορικά χρόνια πού η ιστορική τους αλυσίδα φθάνει ως την εποχή μας για τα οποία έχουμε πολύ περισσότερα στοιχεία και αναφορές. «Έτσι για τους Έλληνες ο Μίνως ήταν ημίθεος: Γιός του ∆ία και της Ευρώπης με αδέλφια τον Ραδάμανθυ και τον Σαρπηδόνα. Ο Μίνως, όμως δεν εξαντλείται ως ιστορική καί μυθική ταυτόχρονα πραγματικότητα στο χώρο της Κρήτης, στον χώρο της Ελλάδος. Βρίσκεται ως πρώτος βασιλιάς και ως ιδρυτής μιας νέας γενιάς σε όλους τους σημαντικούς πολιτισμούς που άφησαν έντονα τα ίχνη τους κατά το διάβα της ιστορίας του ανθρώπου πάνω σ’ αυτόν τον πλανήτη. Ο Μίνως, ταυτοπροσωπία με παραπλήσια ονόματα, είναι ο Μίν για τους Αιγυπτίους πού ιδρύει, κατά τον Αιγύπτιο αρχιερέα Μανέθωνα, την πρώτη μετακατακλυσμιαία δυναστεία της χώρας, ο Μάνης, ο πρώτος βασιλιάς των αρχαίων λαών της Φρυγίας και της Καππαδοκίας, ο Μανιτού για τους αρχαίους λαούς της Αμερικής, ο Μανού για τους Ινδούς, ο «ηλιογενής Μανού» ο πρώτος βασιλιάς μετά τον κατακλυσμό κατά το ινδικό έπος. Και ίσως ταυτίζεται και με τον Νώε, την βιβλική μορφή που επέζησε του κατακλυσμού και είναι ο γενάρχης των Εβραίων. Υπάρχουν μυθολογικά και ιστορικά στοιχεία που κάνουν ιδιαίτερη την παρουσία του Μίνωα ως ηγέτη της αναγεννήσεως του ελληνικού κόσμου αλλά και του ευρύτερου γνωστού κόσμου. Η θεϊκή καταγωγή του από τον ∆ία, ο τόπος που βασίλευε, ως τόπος που γεννήθηκε ο ∆ίας, η φήμη του ως μεγάλου νομοθέτη και κριτή, ιδιότητα που διετήρησε και στον Άδη, η σχέση με τον αρχιτέκτονα ∆αίδαλο που του έκτισε το μοναδικό εκείνο ανάκτορο στην Κνωσό με τον μυθικό λαβύρινθο και που συνδέεται βέβαια μαζί με τον Ίκαρο με την πρώτη ανθρώπινη πτήση, επίσης η σχέση του με δύο παράξενα πλάσματα: τον Μινώταυρο, που ήταν κλεισμένος στον λαβύρινθο, και τον Τάλω, τον πρώτο μηχανικό άνθρωπο (ρομπότ;) που κατά την παράδοση ήταν ένας χάλκινος γίγαντας που πετούσε πάνω από την Κρήτη και την φρουρούσε, η διαπλοκή του με τον μύθο του Θησέα, η φήμη του ως του μέγιστου θαλασσοκράτορα και τόσα άλλα κάνουν αυτόν τον «αγαπητό συνομιλητή και φίλο του ∆ία», κατά τον Όμηρο, μια εξέχουσα, αλλά και ιδιαίτερη ως προς τον βαθμό, που μπορεί να προσδιορισθεί του τί ακριβώς ήταν, ιστορική προσωπικότητα, μεγάλου βεληνεκούς. Με τις ανασκαφές που ξεκίνησε ο Έβανς το 1900 στην Κνωσό και βγήκε στο φως το ανάκτορο του Μίνωα έγινε κάτι πολύ σπουδαίο που σπάνια γίνεται: Ένα σχεδόν μυθικό πρόσωπο τόσο σημαντικό στην ιστορία της ανθρωπότητας πήρε σάρκα και οστά. Η ανάδυση, όμως, του Μίνωα στο φως της Ιστορίας και της ιστορικής έρευνας όχι μόνο δεν τον απομυθοποίησε, αλλά του έδωσε ακόμη μεγαλύτερη αίγλη, τον έκανε ακόμη πιο «μυθικό». Τον έφερε πιο κοντά σ’ αυτήν την περίλαμπρη προϊστορία, που έφθασε μέχρι τις ημέρες μας, με τους συμβολισμούς και τις αναφορές της παγκόσμιας, μυθολογίας, κουβαλώντας τον απόηχο ενός σπουδαίου κόσμου, που υπήρξε πολύ παλιά και που μόλις σήμερα, με όσα τώρα γνωρίζουμε, μπορούμε να διαισθανθούμε πόσο αληθινός ήταν. Η σκαπάνη του Έβανς έφερε τον άνθρωπο αυτού του αιώνος, που τόσα και τόσα ραγδαία γνώρισε μέσα σ’ αυτόν, να σταθεί περιδεής μπροστά σ’ αυτήν την πραγματικότητα, αλλά χωρίς να μπορεί να την συνειδητοποιήσει πλήρως, όπως και τόσες άλλες που αντικρίζει τα τελευταία χρόνια. Ο Μινωικός πολιτισμός, που αναδύθηκε από τις ανασκαφές της Κνωσού και των άλλων περιοχών της Κρήτης, έδειξε μιαν ιδιαίτερη τεχνολογική ανάπτυξη και μιαν ιδιαίτερη επίσης ανάπτυξη στο επίπεδο των τεχνών και των κοινωνικών εκδηλώσεων, επιβεβαιώνοντας έτσι την σύνδεση του μέσω του Μίνωος με τον «μυθικό» εκείνο παλαιότερο κόσμο. Κατ’ αρχάς ο Μινωικός πολιτισμός είναι ένας πολιτισμός θαλασσοκρατόρων, που κυριάρχησε στις θάλασσες για μια μακρά περίοδο και αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι οι Μινωίτες πουθενά στις πόλεις τους δεν είχαν κατασκευάσει οχυρωματικά έργα. Βέβαια ως θαλασσοκράτορες παρουσίαζαν μια ιδιαίτερη επίδοση στην ναυπηγική και στην κατασκευή λιμενικών έργων και αυτό αποδεικνύεται σήμερα από πολλά στοιχεία που έχουν βρεθεί. Έχουν βρεθεί πλοία των Μινωιτών που δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτα στην ναυπηγική τους τέχνη, από πλοία πρόσφατων χρόνων. Η επίδοση, επίσης, των Μινωιτών στην κατασκευαστική τέχνη των λιμένων και άλλων λιμενικών έργων είναι πραγματικά εντυπωσιακή. Σήμερα θεωρείται ότι αυτοί κατασκεύασαν το τεχνητό λιμάνι του φάρου της Αλεξάνδρειας, ένα πραγματικά γιγάντιο τεχνικό έργο, που ανακαλύφθηκε και μελετήθηκε το 1915 από τον Γάλλο μηχανικό Γκαστόν Χοντέ, και εντυπωσιάζει με τους μεγάλους κυματοθραύστες του, τις μακριές προβλήτες του και τις άλλες εγκαταστάσεις του (μέχρι και σύστημα αποχετεύσεως λυμάτων είχε προβλεφθεί, για να εμποδίζει την δημιουργία λάσπης στο λιμάνι). Άκρως εντυπωσιακή, όμως, είναι και η επίδοση των Μινωιτών στις τέχνες, όπως η ζωγραφική, όπου με την θαυμάσια και μοναδική τεχνική τους, πού εφήρμοσαν στις περίφημες ανεξίτηλες τοιχογραφίες τους, καταφέρνουν να μας εντυπωσιάζουν ακόμη και σήμερα μετά από πολλές χιλιάδες χρόνια. Η καταπληκτική τεχνική τους στην χρυσοχοΐα έκρυβε μυστικά που μόλις πρόσφατα ανακαλύφθηκαν (πριν από μερικά χρόνια ο Άγγλος τεχνικός Μέρνον ανακάλυψε το ξεχασμένο μυστικό της συγκολλήσεως χρυσών μερών που εφήρμοζαν οι Μινωίτες χρυσοχόοι).

Το ανάκτορο της Κνωσού είναι σήμερα ένας αδιάψευστος μάρτυς ότι οι Μινωίτες βρίσκονται σ’ ένα πολύ υψηλό επίπεδο τέχνης κατασκευής κτιρίων καί εγκαταστάσεων. Κτισμένο στην κορυφή του λόφου Κεφάλα, λίγα χιλιόμετρα από το σημερινό Ηράκλειο, και σε μια έκταση 22 στρεμμάτων με πάνω από 1.500 δωμάτια αποτελεί πραγματικά και σήμερα ένα θαύμα αρχιτεκτονικής. Το πενταόροφο αυτό κτίριο, που κατάφερε να συνδυάσει τόσο αριστοτεχνικά τα διάφορα επίπεδά του με τον εν γένει χώρο, είναι θαυμαστό για το σύστημα των φωταγωγών του, που χάριζε αέρα και φως σ’ όλα τα δωμάτια, μέσα από εκπληκτικά παράθυρα με συρόμενες πόρτες και χρωματιστά τζάμια! Μπορεί να φαντασθεί κανείς το όλο δημιούργημα με τα προπύλαια, τις στοές με τα πολλά παράθυρα, τα κλιμακοστάσια, τους φωταγωγούς, τα πολλά επίπεδα και τις πολλές γωνίες, την πολύ ωραία κατανομή των όγκων σε διάφορα επίπεδα, σαν ένα αρχιτεκτονικό μεγαλούργημα, που θα ήταν για τον καθένα «χάρμα οφθαλμών». ∆εν ήταν, όμως, μόνο ένα μεγαλειώδες αρχιτεκτόνημα το ανάκτορο της Κνωσού, αλλά και από άποψη εφαρμοσμένης οικοδομικής τέχνης δείχνει ένα υψηλότατο επίπεδο τεχνολογικής γνώσης. Η εφαρμογή διαφόρων υδραυλικών συστημάτων στο όλο κτίσμα είναι τέτοια που μας επιτρέπει να πούμε ότι όχι μόνον είχε ως προϋπόθεση βαθύτατη γνώση της υδραυλικής επιστήμης, αλλά καί ότι ήταν ανεπτυγμένη από τους Μινωίτες, σε τέτοιο βαθμό που ποτέ πριν και ποτέ μετά, σχεδόν μέχρι την σύγχρονη εποχή, ξαναεμφανίσθηκε υδραυλική τεχνολογία τόσο τέλεια, όσο αυτή. Το όλο αποχετευτικό σύστημα είναι πράγματι ζηλευτό καί εξασφαλίζει ακόμη και σήμερα, μετά από τόσες χιλιετίες, την παροχέτευση των όμβριων υδάτων με τρόπο ιδιαίτερα αποτελεσματικό! Τα αποχωρητήρια, τα λουτρά και οι εγκαταστάσεις υγιεινής ήσαν έτσι κατασκευασμένα που σωστά έχει γραφτεί ότι «η Βασίλισσα της Κνωσού είχε τόσες ευκολίες, που όλες οι μεγαλοπρέπειες των Βερσαλλιών δεν μπόρεσαν να δώσουν στην βασίλισσα της Γαλλίας» (γνωστού όντος ότι στο παλάτι της δεν υπήρχε αποχωρητήριο). Υπάρχουν πολλές ενδείξεις, ότι μέχρι και σύστημα κυκλοφορίας ζεστού νερού (καλοριφέρ) διέθετε το κτιριακό συγκρότημα της Κνωσού!

Υπάρχουν όντως πολλά στοιχεία που πείθουν ότι ο Μινωικός πολιτισμός, αν και στην ανατολή της πολιτισμένης ανθρωπότητας, που συνέχειά της αποτελούμε κι' εμείς, εμφανίζεται, ιδιαίτερα και εξαιρετικά ανεπτυγμένος με γνώσεις και επιτεύγματα χωρίς προηγούμενο, αλλά και τέτοια που δεν επαναλήφθηκαν μέχρι σχεδόν την σύγχρονη εποχή. Και είναι σίγουρα δυσεξήγητο το γεγονός πως ένας τέτοιος πολιτισμός ακολουθεί μια τόσο σκοτεινή και νεκρή πολιτισμικά περίοδο του ανθρωπίνου γένους. Μήπως υπάρχει κάτι που τον ενώνει με τον μυθικό πολιτισμό του απώτερου παρελθόντος; Την περίοδο εκείνη των ανθρώπων και των «θεών» με τα άπειρα κατορθώματα, που πετούσαν όπου ήθελαν στην γη και στ’ αστέρια, που «κατακεραύνωναν» με μυστήριες πηγές ενέργειας, που ήλεγχαν δυνάμεις της φύσεως, που γνώριζαν τόσα πολλά, έτσι όπως πέρασαν μέσα από την «συλλογική μας μνήμη», την μυθολογία και ένα σωρό πανάρχαια, συγκλίνοντα ως προς τα λεγόμενα τους, κείμενα από όλους τους λαούς επί της γης; Μήπως ο συνδετικός κρίκος είναι ο «ημίθεος», ο «μυθικός» Βασιλιάς Μίνως; Και αν δεν μπορούμε να δώσουμε απάντηση στα ερωτήματα αυτά τουλάχιστον ας σκύψουμε με έναν άλλο τρόπο στις πηγές της γνώσης και της ιστορίας. Ας προσπαθήσουμε να τις προσεγγίσουμε, όχι μέσα από την πληθωρική μας «ασυνειδητότητα» που μας οδηγεί να αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο μέσα από μια στενόμυαλη αιτιοκρατική αντίληψη, αλλά μέσα από έναν πιο διευρυμένο καί με λιγώτερη προκατάληψη, ορίζοντα. ∆ιότι έχουμε μάθει προκειμένου να ερμηνεύσουμε η να μελετήσουμε κάτι σ’ αυτόν τον κόσμο, να το κόβουμε από τον μίσχο που το συνδέει με το «άπειρο σύνολο», να το απομονώνουμε απ’ οτιδήποτε άλλο για να γίνεται πιο εύπεπτο όταν το καταναλώνουμε, γλιστρώντας πάντα στις παρυφές της ουσιαστικής γνώσης. Έτσι ότι είναι έξω από την χειροπιαστή απόδειξη που βγαίνει μέσα από την εξειδικευμένη ανάλυση, προτιμούμε να υποκρινόμαστε ότι δεν το ξέρουμε και ότι δεν μας αφορά. Πόσο λάθος όμως... Οποία ουτοπία, ο «ου-τόπος» του σημείου, που έχουμε αγκιστρωθεί στους κύκλους της σπείρας του παντός, που πεισματικά θέλουμε να αγνοούμε.

Κάθε φορά που επισκεπτόμαστε έναν αρχαιολογικό χώρο, η ματιά μας, η σκέψη μας ακολουθεί ότι έχουν πει και διατυπώσει για τον χώρο αυτόν κάποιοι ειδικοί αρχαιολόγοι και μοιάζουμε σαν ένα κοπάδι τουριστών που ακολουθεί τυφλά και ακούει τον ξεναγό του, χωρίς καμία δυνατότητα παρέκκλισης από το πιάτο της γνώσης που του σερβίρεται. Όταν για πρώτη φορά επισκέφθηκα τον αρχαιολογικό χώρο στην Κνωσό βρέθηκα για λίγο κοντά σ’ έναν αγγλόφωνο όμιλο τουριστών που ακολουθούσε μία Ελληνίδα ξεναγό. Ήταν στον χώρο των ονομαζόμενων δυτικών αποθηκών όταν άκουσα την ξεναγό να λέει ότι «εδώ ήσαν αποθήκες όπου οι Μινωίτες αποθήκευαν τρόφιμα» και βλέποντας για πρώτη φορά τον συγκεκριμένο χώρο, μου γεννήθηκαν αστραπιαία μερικές «παράξενες» σκέψεις. Κατ’ αρχάς με την πρώτη ματιά, παρατηρώντας ότι οι συγκεκριμένοι αποθηκευτικοί χώροι ήσαν πολύ στενοί παράλληλοι χώροι με πολύ χοντρά τοιχώματα ανάμεσά τους και ότι στο δάπεδό τους βρίσκονταν, μικρές σχετικά, πέτρινες κρύπτες, απέρριψα αμέσως την ιδέα ότι ήσαν αποθήκες τροφίμων. Όταν παρατήρησα καλύτερα αυτές τις πέτρινες κρύπτες (πέτρινα τετράγωνα «κουτιά») είδα ότι εσωτερικά τους είχαν ένα δεύτερο τοίχωμα από ένα μαύρο στο χρώμα υλικό, που από μακριά φαινόταν σαν καρβουνιασμένο ξύλο και βέβαια αμέσως απέρριψα τέτοια εκδοχή διότι κανένα ξύλο δεν θ’ άντεχε τόσες χιλιάδες χρόνια. Αυτόματα, σχεδόν ως έμπνευση, μου γεννήθηκε μια ιδέα, Ίσως επειδή πριν λίγο καιρό είχα διαβάσει ένα βιβλίο με αναφορές στην πιθανή χρήση της πυρηνικής ενέργειας και ραδιενεργών υλικών ως καύσιμο για την κίνηση από «κάποιους» στην αρχαιότητα. «Να δείς που αυτό είναι μολύβι», είπα στον εαυτό μου, μη έχοντας δει, ακούσει η διαβάσει κανένα τέτοιο προηγούμενο, αλλά γνωρίζοντας την κατ’ εξοχήν χρησιμότητα του μολύβδου για την αποθήκευση ραδιενεργών υλικών. Ήταν τέτοια η «λάμψη» στο μυαλό μου που βιαστικά διέκοψα την ξεναγό ρωτώντας την στα ελληνικά: «Τί είναι αυτό το μαύρο υλικό που φαίνεται εσωτερικά στις πέτρινες τρύπες;» Κι’ αυτή χωρίς κανένα δισταγμό μου απάντησε: «Μολύβι». Τότε αυτή η λέξη λειτούργησε σαν μια μεγάλη αποκάλυψη μέσα μου. Όχι τόσο γιατί αισθάνθηκα τον εαυτό μου με μαντικές ικανότητες, αλλά διότι μου αποκαλύφθηκε με τον εναργέστερο τρόπο, πώς ο άνθρωπος λειτουργεί σε γνωσιακό επίπεδο και σε επίπεδο αντίληψης και συνειδητοποίησης. Φαντάζομαι ότι χιλιάδες άνθρωποι, χιλιάδες μυαλά, με ποικίλο βαθμό μορφώσεως σε ποικίλους τομείς της επιστήμης, έχουν παρελάσει μπροστά από τις πέτρινες κρύπτες με τα μολυβένια τοιχώματα. Φυσικοί, χημικοί, μηχανικοί, αρχαιολόγοι, ανθρωπολόγοι και τόσοι άλλοι σπουδαίοι στο μυαλό η ασήμαντοι άνθρωποι... Γιατί όλοι τους λειτούργησαν σαν κοπάδι; Γιατί όλοι τους «φάγανε» το εύπεπτο, που δεν αντέχει σε καμιά λογική όμως, «αποθήκες τροφίμων» και γιατί δεν αναρωτήθηκαν για το προφανές «τί δουλειά έχει το μολύβι στην αποθήκευση πραγμάτων»; Η εξήγηση είναι ότι η βαθύτερη γνώση είναι κάτι που δεν τους άφορα αφού βρίσκεται στα χέρια των ειδικών και αρκούνται να παίρνουν παθητικά και επιφανειακά ότι αυτοί τους δίνουν, ή ότι -αν είναι αναζητητές της γνώσης- είναι μόνο στον τομέα τους και συνεπώς αν υπάρχει κάτι έξω από την επιστήμη τους και την ειδικότητά τους δεν αρμόζει σ’ αυτούς να το σκεφθούν και να το αναλύσουν. Η «χωριστότητα» του ανθρώπου απ’ όλα γύρω του, ακόμη και από την ίδια του την ύπαρξη, η «αποσύνδεση» δηλαδή από την αληθινή γνώση σ’ όλο της το μεγαλείο.

Ο αρχαιολόγος έχει μάθει, με ορισμένη μεθοδολογία, να μελετά τις γραφές, τις παραδόσεις, τους αρχαίους χώρους και τα ευρήματα που ανακαλύπτει να τα ταιριάζει σε ένα συγκεκριμένο γνωσιακό οικοδόμημα απόλυτα εξειδικευμένο. Όταν διασταυρώνεται με τον μόλυβδο, να χρησιμοποιείται στην αρχαιότητα με μοναδικό τρόπο για αποθήκευση κάποιων υλικών, είναι κάτι που δεν τον αγγίζει διότι είναι τελείως έξω από το γνωσιακό του οικοδόμημα. Από την άλλη μεριά ο πυρηνικός φυσικός, ο φυσικός της Νευτώνειας φυσικής η της Κβαντοφυσικής όταν διασταυρώνεται με τον μόλυβδο να χρησιμοποιείται ως αποθηκευτικό υλικό σ’ έναν αρχαιολογικό χώρο δεν τον αγγίζει επίσης καθόλου, διότι είναι εδραιωμένη μέσα του η θέση, είναι ο τρόπος που σκέπτεται ως επιστήμονας, ότι αυτό που βιώνει και γνωρίζει και μελετά στην σύγχρονη επιστήμη του δεν έχει καμία σχέση με την αρχαιότητα και τους αρχαιολογικούς χώρους. Κι’ αυτό συμβαίνει παρ’ όλο που και ο αρχαιολόγος και ο φυσικός γνωρίζουν ότι ο ∆ημόκριτος μιλούσε ήδη από την αρχαιότητα για το άτομο και ότι ο Πυθαγόρας είχε εισχωρήσει στην βαθύτατη ουσία των αριθμών που μόλις τώρα αρχίζουμε να αναγνωρίζουμε μέσα από νεώτερες θεωρίες και αναζητήσεις της Φυσικής και των Μαθηματικών. Παρ’ όλο που ο αρχαιολόγος αντικρίζοντας διάφορα στοιχεία από τα κατάλοιπα του Μινωικού πολιτισμού αναγνωρίζει κάποια ιδιαίτερη τεχνολογική γνώση, πολύ κοντινή στην σημερινή, και ο σημερινός θεωρητικός της φυσικής επιστήμης, ή ο σημερινός τεχνοκράτης αισθάνεται ένα ιδιαίτερα υψηλό πολιτιστικό επίπεδο σε σχέση με την εποχή του, όταν έρχεται σε επαφή με αυτό που έφθασε ως τις μέρες μας από τους Μινωίτες και δεν μπορεί εύκολα να θεωρηθεί ότι είναι η φυσική εξέλιξη ανθρώπων που μόλις πριν από μερικές δεκάδες η εκατοντάδες χρόνια βγήκαν από τα σπήλαια. Τέτοιες σκέψεις φαίνεται και οι μεν και οι δε να τις απωθούν αφού είναι πολύ έξω από τον τρόπο αντίληψης, μάθησης και αντιμετώπισης του κόσμου από τον άνθρωπο. ∆ιότι ο άνθρωπος και μέσα στην ατομική του πορεία και μέσα στην εξέλιξή του μέσω των γενεών, έχει την τάση να δημιουργεί μια γνωσιακή αλυσίδα, που βασίζεται στην ανάγκη του να πιστεύει σε δογματικές ή παραδοσιακές ιδέες, έτσι ώστε να γίνεται πιο προσδιορισμένο, και άρα πιο ασφαλές γι’ αυτόν, το υπαρξιακό έδαφος που πατά. Θέλει να αφήνει την λεωφόρο που τον αποθέτει όταν ανοίγει τα μάτια του η ζωή, και να παίρνει ένα μονοπάτι-παρακλάδι να περπατήσει, μη θέλοντας να βλέπει άλλους δρόμους. Είναι ο άνθρωπος, ο μέσος άνθρωπος, που παιδί δύο χρόνων, όταν αρχίζει να μιλά, οι γνωσιακές του δυνατότητες ξεπερνούν τίς δυνατότητες ενός παγκόσμιου διαδικτύου, όπως το Ίντερνετ, και όντας έφηβος πια οι δυνατότητες του εξαντλούνται μόλις στην «παπαγαλία» μερικών σελίδων ενός βιβλίου... Γι' αυτό είναι αναγκαίο σήμερα, παρά ποτέ, αν θέλουμε να αποφύγουμε την ανάπτυξη του σπέρματος της καταστροφής που η τεχνολογία που αναπτύξαμε μέσα της κυοφορεί, να εγκαταλείψουμε τα μονοπάτια που ο καθένας μας χωριστά πορεύεται και να μπούμε στην λεωφόρο της επίγνωσης, να πάψουμε να κομματιάζουμε την γνώση και να κομματιαζόμαστε κι' εμείς.

Ο μόλυβδος που χρησιμοποιήθηκε από τους Μινωίτες στα τοιχώματα αυτών των «περιέργων κασελών» προφανώς τοποθετήθηκε εκεί για να παίξει κάποιο ρόλο. Και μάλιστα δεν χρησιμοποιήθηκε για μια απλή κατασκευή, όπως ας πούμε σε αγωγούς νερού για στεγανοποίηση, έτσι όπως έκαναν οι Ρωμαίοι χιλιάδες χρόνια αργότερα και θεωρούνται από πολλούς ότι πρώτοι τον χρησιμοποίησαν. Και είναι κι’ αυτό άλλη μία άρνηση της αληθινής γνώσης και παραχάραξη της πραγματικότητας, ν' αναγνωρίζουμε δηλαδή στους Ρωμαίους ότι πρώτοι χρησιμοποίησαν τον μόλυβδο σε υδραγωγεία και ν' αγνοούμε το γεγονός ότι οι Μινωίτες πολλά χρόνια πριν, έχοντας τέλεια υδραγωγεία καί υδραυλικά συστήματα στην διάθεση τους, χρησιμοποιούσαν τον μόλυβδο αλλά για κάποιο ιδιαίτερο σκοπό και όχι σε αγωγούς νερού, γνωρίζοντας προφανώς αυτό που μετά τους Ρωμαίους γνωρίσαμε οι σύγχρονοι άνθρωποι, γι’ αυτό και καταργήσαμε την χρήση του μολύβδου σε αγωγούς με πόσιμο νερό, ότι δηλαδή ο μόλυβδος ενώνεται με χημικές ουσίες που μπορούν να βρεθούν στο νερό και οι ενώσεις του αυτές περνώντας στον άνθρωπο προκαλούν μια βαριά αρρώστια, την μολυβδίαση. Η γνώση γι’ άλλη μια φορά φαίνεται να ανακυκλώνεται... Χάνεται σε μια εποχή και ξανακερδίζεται σε μια άλλη. Οι Μινωίτες, λοιπόν, χρησιμοποιούσαν τον μόλυβδο για αποθήκευση κάποιων άγνωστων υλικών, οι Ρωμαίοι, πολύ αργότερα τον ξαναχρησιμοποίησαν, αλλά για να κατασκευάσουν υδραγωγεία, και εμείς, οι σύγχρονοι άνθρωποι, τον χρησιμοποιούμε κυρίως για να αποθηκεύουμε ραδιενεργά υλικά και να προστατευόμαστε από την επικίνδυνη ιονίζουσα ακτινοβολία, και δεν τον χρησιμοποιούμε πια στα υδραγωγεία. Ο μόλυβδος, λόγω της υψηλής του πυκνότητας, του μεγάλου ειδικού βάρους του δηλαδή (είναι 11 περίπου φορές βαρύτερος από το νερό), είναι ιδανικός για να μην αφήνει να περνά οποιασδήποτε μορφής ακτινοβολία μέσω αυτού. Έτσι χρησιμοποιείται αποκλειστικά σήμερα για να προστατευθούμε από την επικίνδυνη ακτινοβολία. Τα ακτινοβολούντα ραδιενεργά υλικά φυλάσσονται σε μολύβδινα κουτιά, οι χώροι που αυτά αποθηκεύονται ή χρησιμοποιούνται ντύνονται με φύλλα μολύβδου και οι άνθρωποι για να προστατευθούν ντύνονται με μολύβδινες στολές. Και οι συγκεκριμένοι αποθηκευτικοί χώροι με τις πέτρινες και μολύβδινες κρύπτες στο ανάκτορο της Κνωσού φαίνεται από τα κατάλοιπα πού υπάρχουν ότι είχαν στα τοιχώματά τους επένδυση από μόλυβδο. Τέτοιοι, λοιπόν, πολύ στενοί αποθηκευτικοί χώροι με πολύ χοντρούς τοίχους ανάμεσα τους, που περιέχουν μολύβδινα κουτιά στο δάπεδο τους, σε τι μπορεί να χρησίμευαν; Οτιδήποτε και να φαντασθεί κανείς που θα χρειάζονταν οι Μινωίτες να αποθηκεύσουν, όπως τρόφιμα, χρήσιμα υλικά, πολύτιμα ή μη αντικείμενα, η κοινή λογική και η κατασκευαστική σκέψη που υπακούει στην λειτουργική αναγκαιότητα -και φαίνεται βέβαιο ότι διέθεταν αρκετή απ’ αυτήν οι αρχαίοι αυτοί κατασκευαστές και χρήστες- λέγουν ότι: κατασκευάζουμε έναν, δύο ή τρείς (πάντως όχι δεκάδες όπως βλέπουμε ότι είναι οι συγκεκριμένοι) μεγάλους στεγασμένους χώρους και σε υπέργεια πιθάρια, δοχεία, κασέλες η κουτιά αποθηκεύουμε ότι θέλουμε. Και βέβαια πολύ περισσότερο, δεν μπορούμε να φαντασθούμε τους Μινωίτες με την υψηλή νοημοσύνη που φαίνεται ότι διέθεταν και το τόσο υψηλό τεχνολογικό και πολιτιστικό επίπεδο να χρησιμοποιούν τρύπες στο έδαφος για να αποθηκεύσουν τρόφιμα, δηλαδή λάδι, κρασί, δημητριακά ή άλλα, με τον κίνδυνο να σαπίσουν η ν’ αλλοιωθούν και με μεγάλη δυσκολία στο να κάνουν χρήση τους, δεδομένου ότι και ένας ακόμη άνθρωπος μέσα σ’ αυτούς τους πολύ στενούς χώρους είναι δύσκολο να λειτουργήσει. Η σκέψη ότι μπορεί να αποθήκευαν διάφορα άλλα υλικά η αντικείμενα πάλι δεν αντέχει στην λογική, αφού σίγουρα δεν θα επέλεγαν να τα χώσουν στη γη, αφού είναι τόσο πολύ δυσλειτουργικό, και ούτε χρειαζόταν να τα προστατέψουν με μολύβδινα τοιχώματα. Μένουν ίσως λίγες σκέψεις που θα μπορούσε να κάνει κάποιος για την χρησιμότητα των μολύβδινων κουτιών στο δάπεδο αυτών των χώρων του ανακτόρου που όμως μας βάζουν σε μεγαλύτερη περίσκεψη. Αποθηκεύονταν κάποια άγνωστα υγρά ή οξέα, που χρειάζονταν δοχεία με τοιχώματα από μόλυβδο, που δεν αλλοιώνεται λόγω του χαμηλού βαθμού αντιδραστικότητας που ο μόλυβδος έχει ως χημικό στοιχείο; Και γιατί όχι σε υπέργεια δοχεία που βολεύει καλύτερα, γιατί τόσο χοντρά μολύβδινα τοιχώματα, γιατί μολύβδινη επένδυση στους τοίχους; Μπορεί να ήσαν μήπως ηλεκτρικοί συσσωρευτές αφού μη ξεχνάμε πλάκες μολύβδου εμβαπτισμένες σε διάλυμα οξέος χρησιμοποιούνται στους συσσωρευτές ηλεκτρικής ενέργειας; Και γιατί τοποθετημένοι στο έδαφος. Πού είναι το μονωτικό υλικό ή οι γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας; Μικροί πυρηνικοί αντιδραστήρες; Αλλά εδώ καταλήγουμε στο ίδιο συμπέρασμα ότι οι Μινωίτες έκαναν χρήση της πυρηνικής ενέργειας...
Ο Έβανς ανακάλυψε και μελέτησε το ανάκτορο της Κνωσού στην αρχή του πρώτου μισού του αιώνα μας. Εάν αυτό γινόταν στο δεύτερο μισό, πιθανόν να συσχετιζόταν η χρήση του μολύβδου με την χρήση της πυρηνικής ενέργειας από τους Μινωίτες. Έχουν περάσει αρκετά χρόνια από τότε που περάσαμε και ξαναπεράσαμε, άπειρες φορές, μπροστά από το ανάκτορο του Μίνωα στην Κνωσό και ήμασταν σαν τους ανθρώπους στον «Προμηθέα ∆εσμώτη» του Αισχύλου πριν πάρουν το «πυρ» και άρα και τη «γνώση», που «έβλεπαν και δεν έβλεπαν, που άκουγαν και δεν άκουγαν». Το «πυρ» όπως φαίνεται, βρίσκεται ήδη στην κατοχή μας, μήπως ήρθε η ώρα να πάρουμε και την «γνώση»; Άλλωστε και η «γνώση» με «κβαντικά άλματα» κατακτιέται...

                                                                                                             Δρ Ιωάννης Δαύρος

(Πρωτοδημοσιεύθηκε στο περιοδικό "ΙΔΕΟΘΕΑΤΡΟΝ" τον Δεκέμβριο του 1999 και αναδημοσιεύθηκε στο περιοδικό του Ιατρικού Συλλόγου Αρκαδίας)


Δείτε και τα παρακάτω σχετικά βίντεο.

  

ΠΟΤΕ ΘΑ ΖΗΤΗΣΟΥΝ ΣΥΓΓΝΩΜΗ ΟΙ ΕΠΙΚΥΡΙΑΡΧΟΙ ΠΟΥ ΜΑΣ ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΟΥΝ;

ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑ ΕΠΙΣΗΜΑΙΝΕΙ ΤΑ ΛΑΘΗ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑΣΩΣΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ.

Σημαντικά λάθη στην διαχείριση της "ελληνικής υπόθεσης", με κορυφαία την άρνηση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου να πιστέψει ότι η Ελλάδα θα πετύχαινε πρωτογενές πλεόνασμα το 2013, διαπιστώνει ο Σάιμον Νίξον, εκ των κορυφαίων αρθρογράφων της αμερικανικής εφημερίδας Wall Street Journal. Προσθέτει δε ότι το ΔΝΤ και προσωπικά η Κριστίν Λαγκάρντ οφείλουν μια συγνώμη στην Ελλάδα για τις άστοχες κινήσεις και προβλέψεις τους που είχαν σοβαρό αντίκτυπο στη χώρα και καθυστέρησαν την επιστροφή της στις αγορές.

Στο άρθρο του στην εφημερίδα, ο Νίξον επισημαίνει χαρακτηριστικά: «Την περασμένη εβδομάδα, η Κριστίν Λαγκάρντ ζήτησε συγγνώμη από τη Βρετανία. Είναι κρίμα που το αφεντικό του ΔΝΤ δεν έδειξε την ίδια αβροφροσύνη απέναντι στην Ελλάδα αυτή την εβδομάδα». Όπως εξηγεί, η προειδοποίηση του ΔΝΤ ότι η βρετανική κυβέρνηση «παίζει με τη φωτιά» με τη στρατηγική της λιτότητας, δεν προκάλεσε ζημιά, με δεδομένο ότι η οικονομία της χώρας βιώνει μια εντυπωσιακή ανάκαμψη. Αλλά τα λάθη που έκανε στην περίπτωση της Ελλάδας το ΔΝΤ πέρυσι, είχαν πραγματικές συνέπειες.

 Καταλήγει δε ότι εάν η Αθήνα είχε υποχωρήσει μπροστά στην απαίτηση του ΔΝΤ για περαιτέρω μέτρα, προκειμένου να μειωθεί το «φανταστικό έλλειμμα», όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, είναι σχεδόν σίγουρο ότι η Ελλάδα θα αντιμετώπιζε έναν έβδομο χρόνο ύφεσης.

Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΣΤΟΧΑΣΤΗΣ Δ. ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ ΜΙΛΑΕΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΗΜΕΡΙΝΟ ΕΛΛΗΝΑ...

ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΣΤΟΧΟΣ Ο Δ. ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΙ ΤΟΝ "ΝΕΟΕΛΛΗΝΑ" ΣΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ "ΓΚΕΜΜΑ"...


Όλα καλά και περίκαλα τά 'χουμε με την πατρίδα. Με το έθνος, την ιστορία μας, και τους «αρχαίους ημών πρόγονοι». Μόνο που ξεχάσαμε ένα. Πως εμείς οι νέοι με τους αρχαίους έλληνες έχουμε τόσα κοινά, όσα ο χασαποσφαγέας με τις κορδέλες, και η μοδίστρα με τα κριάρια. Κι από την άλλη φουσκώνουμε και κορδώνουμε, και ταρτουφίζουμε για «τσι γενναίοι προγονοί» σαν τι; Όπως εκείνος ο τράγος του Σικελιανού - που εσήκωνε το απάνω χείλι του, εβέλαζε μαρκαλιστικά, και οσφραινότανε όλο το δείλι την αρμύρα στη θάλασσα της Κινέττας. Αλλίμονο. Η δάφνη κατεμαράνθη. Έτσι δεν εψιθύριζε ο Σολωμός στο Διάλογο κλαίγοντας; Η δάφνη κατεμαράνθη... Όταν είσαι μέσα στο μάτι του κυκλώνα, είναι δύσκολο νά 'χεις εικόνα για τα γύρω σου. Και ζώντας μέσα στη χώρα δεν έχουμε εικόνα για τη σημερινή Ελλάδα.

Αρχές του 1993 έγινε μια εκδήλωση στο Παρίσι από έλληνες καλλιτέχνες για την ασβολερή Κύπρο. Εκείνο το θαλασσοφίλητο νησί. Εκεί, ένας δημοσιογράφος ερώτησε τρεις τέσσερες έγκριτους έλληνες που ζουν μόνιμα στη Γαλλία μια ερώτηση καίρια: "Για ειπέτε μου, τους είπε, εσείς που όντας μακρυά από την Ελλάδα βλέπετε με άλλο μάτι, το αληθινό του νοσταλγού και του πάσχοντα. Με το μάτι του Οδυσσέα. Τι γνώμη έχει το παγκόσμιο κοινό για τη σύγχρονη Ελλάδα; Τη βλέπει τάχατες και τη νομίζει όπως εμείς εκεί κάτου στο Κακοσάλεσι και την Αθήνα;" Η απόκριση που του δώσανε και οι τέσσερες ξαναζωντάνεψε, τίμιε αναγνώστη, τις σπαθιές που δίνανε οι ντελήδες του Κιουταχή στη μάχη του Ανάλατου. Όταν πια είχε πέσει ο τρανός Καραϊσκάκης.: "Ποια Ελλάδα, μακάριε άνθρωπε", του είπανε. "Μιλάς για ίσκιους στη συννεφιά. Και για σύννεφα στην αιθρία. Για τον έξω κόσμο Ελλάδα δεν υπάρχει. Κανείς δε την ξέρει, κανείς δεν τη μελετάει, κανείς δεν τη συλλογάται. Δεν άκουσες το παλιό μοιρολόι; "Κλάψε με, μάνα, κλάψε με, Και πεθαμένο γράψε με"...

Άκουσε λοιπόν, και μάθε το. Και κει που θα γυρίσεις, να το ειπείς και να το μολογήσεις. Η Ελλάδα είναι σβησμένη από τον κατάλογο των εθνών. Αν στείλει κάποτε στους ξένους κανένα παράπονο ή κανένα παρακαλετό, το συζητούν πέντε δέκα άνθρωποι της διπλωματίας σε κάποιο γραφείο, και παίρνουνε την απόφαση, όπως εμείς παραγγέλνουμε καφέ στο καφενείο και στα μπιλιάρδα." Αυτή είναι η εικόνα που έχουνε οι ξένοι για την Ελλάδα. Κι ο σουλτάνος το γομάρι δεν ξέρει τι του γίνεται. Έτσι δεν είπε ο πασάς της Σκόντρας, όταν ακούστηκε ότι οι ραγιάδες σηκωθήκανε στο Μοριά; Τώρα γυρίστηκε η τάξη. Σουλτάνος είναι ο έλληνας πολιτικός.

Λάβε τη σύγχρονη Ελλάδα σαν ποσότητα και σαν ποιότητα, για να μιλήσουμε με «κατηγορίες». Κι έλα να μας περιγράφεις τι βλέπεις. Σαν ποσότητα πρώτα. Αν αντικρύσουμε τον πληθυσμό της γης σε κλίμακα μικρογραφική ένα προς πέντε εκατομμύρια, θα βρούμε πως ο πληθυσμός του πλανήτη μας είναι ένα χωριό από χίλιους κατοίκους. Ανάμεσα σ' αυτούς τους χίλιους οι έλληνες είμαστε δύο άνθρωποι, που τρεκλοπατάμε και αρκουδίζουμε μέσα στο πλήθος. Ζαλισμένοι και φουκαράδες ξετρέχουνε να συναντηθούν μεταξύ τους. Αν τα καταφέρουν να μη σκυλοφαγωθούν, ζητούν να συνεννοηθούν με τους άλλους. Σε μια γλώσσα που δε μιλιέται, και σε μια γραφή που δε διαβάζεται. Λίγο μουστάκι, λίγο πρικοιούλι, χρώμα τέτζερη αγάνωτου, ζουνάρι, βέλεσι, φούντα, κι αμάν αμάν. Σερβιτόροι και αγωγιάτες όλοι μας. Και κακοί σαράφηδες του μάρμαρου, του ήλιου, και της θάλασσας.

Σαν ποιότητα ύστερα. Είμαστε ένας λαός χωρίς ταυτότητα. Με μια ιστορία που ο ίδιος τη νομίζει λαμπρή. Και απορεί, πώς και δεν πέφτουν οι ξένοι ξεροί μπροστά στο μεγαλείο της. Οι ξένοι όμως, σαν συλλογιούνται την ελληνική ιστορία, την αρχαία εννοώ, γιατί για τη νέα δεν έχουν ακούσει, και βάλουν απέναντι της εμάς τους νεοέλληνες, φέρνουν στο μυαλό τους άλλες παραστάσεις. Φέρνουν στο μυαλό τους κάποιους καμηλιέρηδες που περπατούν στο Καρνάκ και στη Γκίζα. Τι σχέση ημπορεί νά 'χουν, συλλογιούνται, ετούτοι οι φελλάχοι του Μισιριού σήμερα με τους αρχαίους Φαραώ, και το βασιλικό ήθος των πυραμίδων τους; Την ίδια σχέση βρίσκουν οι ξένοι στους σημερινούς έλληνες με τους αρχαίους. Οι θεωρίες των διάφορων Φαλμε-ράυερ έχουν περάσει στους φράγκους. Εμείς θέλουμε να πιστεύουμε ότι τους αποσβολώσαμε με τους ιστορικούς, τους γλωσσολόγους, και τους λαογράφους μας. Λάθος. Κρύβουμε το κεφάλι με το λιανό μας δάχτυλο. Και βέβαια. Πώς μπορούσε να γίνει αλλιώς, αφού ο μέγας γλωσσολόγος Γ. Χατζιδάκις έλεγε αυτά που έλεγε, -ορθά- κι από την άλλη έβριζε το Σολωμό μας αγράμματο, και τη γλώσσα του σκύβαλα και μαλλιαρά μαλλιά; Σχέση με τους αρχαίους έλληνες έχουμε εμείς, λένε οι γάλλοι, οι εγγλέζοι και οι γερμανοί. Εμείς, που τους ανακαλύψαμε, τους αναστυλώσαμε, τους εξηγήσαμε. Για τους ευρωπαίους οι νεοέλληνες είμαστε μια δράκα ανθρώπων απρόσωπη, ανάμεσα σε βαλκανιλίκι, τουρκο-λογιά και αράπηδες. Είμαστε οι "ορτοντόξ"... Με το ρούσικο τυπικό στη γραφή, με τους κουμπέδες και τους τρούλλους πάνω από τα σπίτια των χωριών μας, με ακτινογραφίες σωμάτων και σκουληκόμορφες φιγούρες αγίων στους τοίχους των εκκλησιών. Οι ευρωπαίοι βλέπουνε τους πολιτικούς μας να ψηφίζουν στη Βουλή να μπει το «ορθόδοξος» στην ευρωπαϊκή μας ταυτότητα, κατά τη διαταγή των παπάδων, και κοιτάνε ανακατωμένοι και ναυτιάζοντας κατά το θεοκρατικό Ιράν και τους Αγιατολάχους. Τέτοιοι οι βουλευτές μας, ακόμη και της Αριστεράς. «Αυτοί οι πολιτικοί, αυτοί οι βουλεπταί εκατάστρεψαν το έθνος». Έτσι γράφει ο Παπαδιαμάντης.

Θέλεις νά 'χεις πιστή την εικόνα του νεοέλληνα; Λάβε το ράσο του γύπα και του κόρακα. Λάβε τις ασπιδωτές κοιλιές των ιερέων, το καλυμμαύκι Μακαρίου Β' της Κύπρου. Και τα γένεια τα καλογερικά, που κρύβουν το πρόσωπο, καθώς άκοσμοι αγκαθεροί φράχτες τους αγρούς. Και τις κουκουλωμένες καλόγριες, την άλλη έκδοση του φερετζέ της τούρκισσας, και έχεις το νεοέλληνα φωτογραφία στον τοίχο. Απέναντι σε τούτη τη μελανή και γανιασμένη φοβέρα, φέρε την εικόνα του αρχαίου έλληνα, για να μετρήσεις τη διαφορά. Φέρε τις μορφές των νέων σωμάτων, τις ευσταλείς και τις διακριτές. Να ανεβαίνουν από την Ολυμπία και τους Δελφούς, καθώς λευκοί αργυρόηχοι κρότοι κυμβάλων. Τους ωραίους χιτώνες τους χειριδωτούς, και τα λευκά ιμάτια τα πτυχωτά και τα ποδήρη. Τα πέδιλα από δέρματα μαροκινά, αρμοσμένα στις δυνατές φτέρνες. Φέρε την εικόνα που μας αφήσανε οι γυναίκες της αρχαίας Ελλάδας. Οι κοντυλογραμμένες, με τις λεπτές ζώνες, τον κυανό κεφαλόδεσμο, και το ζαρκαδένιο τόνο του κορμιού. Οι ελληνίδες του Αργούς και της Ιωνίας, οι λινές και οι φαινομηρίδες. Τρέχουνε στα όρη μαζί με την Αταλάντη. Και κοιμούνται στα κοιμητήρια σαν την Κόρη του Ευθυδίκου. Όλες και όλοι στηριγμένοι χαρούμενα σε κάποια μαρμάρινη στήλη, σ' ένα λιτό κιονόκρανο, σε μια κρήνη λευκή της Αγοράς. Με περίγυρα τους ωραίους γεωμετρημένους ναούς, αναπαμένους στο φως και στην αιθρία. Άνθρωποι, και θεοί, και αγάλματα ένα. Όλα ετούτα, για να συγκρίνεις την παλαιή και τη νέα Ελλάδα, να τα βάλεις και να τα παραβάλεις. Και στήσε τον Φράγκο από δίπλα, να τα κοιτάει και να τα αποτιμά. Με το δίκιο του θά 'χει να σου ειπεί: "άλλο πράμα η μέρα και το φως, και άλλο η νύχτα και οι μαύροι βρυκολάκοι". Δε γίνεται να βάλεις στο ίδιο βάζο υάκινθους και βάτα. Και κάπου θα αποσώσουν επιτιμητικά την κρίση τους:

- Ακούς αναίδεια; Να μας ζητούν κι από πάνω τα ελγίνεια μάρμαρα. Ποιοι μωρέ; Οι χριστιανοχομεΐνηδες;

Αλλά είναι καιρός από τις ασκήσεις επί χάρτου να περάσουμε στα πεδία των επιχειρήσεων. Να κοιτάξουμε την πυρκαγιά που αποτεφρώνει το σπιτάκι μας. Γιατί είμαστε σβησμένοι από τον κατάλογο των εθνών; Γιατί η Μακεδονία γίνεται Σκόπια, η Κύπρος γίνεται τουρκιά, το Αιγαίο διεκδικιέται ως το mare nostrum των Οθωμανών; Γιατί ο πρόεδρος της Τουρκίας είπε πρόσφατα στην Αθήνα, ότι είμαστε μια επαρχία του παλιού οθωμανικού κράτους, που αποσχίσθηκε και πρέπει να μας ξανα-προσαρτήσουν; Γιατί ο Μπερίσα της Αλβανίας έχει να λέει πως οι έλληνες κάνουν διπλωματία που έρχεται από το Μεσαίωνα και τους παπάδες; Γιατί ο Αλέξανδρος βαφτίζεται Ισκεντέρ, και ο Όμηρος Ομέρ Βρυώνης; Γιατί οι διακόσιες χιλιάδες έλληνες της Πόλης γίνανε χίλιοι, και οι τούρκοι της Δυτικής Θράκης θρασομανούν, και γίνουνται όγκος κακοήθης που ετοιμάζει μεταστάσεις; Γιατί δύο από τους πιο σημαντικούς ποιητές μας, ο μέτριος Σεφέρης κι ο μεγάλος Καβάφης, καταγράφουνται στις διεθνείς ανθολογίες και τους ποιητικούς καταλόγους μισό έλληνες μισό τούρκοι; Γιατί όλα τα αυτονόητα εθνικά μας δίκαια ευρωπαίοι και αλβανοί, βούλγαροι και εβραίοι, ορθόδοξοι και ρούσοι, τούρκοι και βουσμανοαμερικανοί τα βλέπουν σαν ανόητες και μίζερες προκλήσεις, σαν υλακές και κλεφτοεπαιτείες; Ποια τύφλωση μας φέρνει να μη βλέπουμε ότι στα μάτια των ξένων εκαταντήσαμε πάλι οι παλαιοί εκείνοι γραικολιγούρηδες; Οι esurientes graeculi του Γιουβενάλη και του Κικέρωνα;

Το πράγμα έχει και περιγραφή και ερμηνεία. Μέσα στη χώρα, μέσα στην παιδεία δηλαδή και την παράδοση μας, εμείς περνάμε τους εαυτούς μας λιοντάρια, εκεί που οι έξω από τη χώρα μας βλέπουνε ποντίκια. Θαρρούμε πως είμαστε τα παιδόγγονα του Αριστοτέλη και του Αλέξανδρου. Οι ξένοι όμως σε μας βλέπουνε τις μούμιες που βρεθήκανε σε κάποια ασήμαντα Μασταβά. Γιατί; Τα διότι είναι πολλά. Όλα όμως συρρέουν σε μια κοίτη. Σε μια απλή εξίσωση με δύο όρους και ένα ίσον. Είναι ότι: νεοέλληνες ίσον ελληνοεβραίοι. Αν εφαρμόσουμε αυτή την εξίσωση στα πράγματα, θα μας δώσει δύο γινόμενα. Το πρώτο είναι ότι ζούμε σε εθνική πόλωση. Το δεύτερο, ακολουθία του πρώτου, ότι ζούμε χωρίς εθνική ταυτότητα. Ότι οι νεοέλληνες είμαστε ελληνοεβραίοι σημαίνει το εξής: ενώ λέμε και φωνάζουμε και κηρύχνουμε ότι είμαστε έλληνες, στην ουσία κινιόμαστε και υπάρχουμε και μιλάμε σα να είμαστε εβραίοι. Αυτή είναι η αντίφαση. Είναι η σύγκρουση και η αντινομία που παράγει την πόλωση. Και η πόλωση στην πράξη γίνεται απώλεια της εθνικής ταυτότητας. Και το τελευταίο τούτο σημαίνει πολλά. Στην πιο απλή διατύπωση, σημαίνει νά 'σαι τουρκόγυφτας, και να ζητάς να σε βλέπουν οι άλλοι πρίγκιπα. Σημαίνει νά 'σαι η μούμια των Μασταβά, και να ζητάς από τους ευρωπαίους να σε βλέπουν ιδιοκτήτη της Ακρόπολης. Σημαίνει να σε θωρείς λιοντάρι, και οι ξένοι να σε λογαριάζουνε πόντικα. Απώλεια της εθνικής ταυτότητας είναι να σε βλέπουν οι άλλοι αρκουδόρεμα, και συ να τους φωνάζεις πως ντε και καλά είσαι η Ολυμπία. Και ύστερα να τους ζητάς Ολυμπιακούς αγώνες στην καλογρέζα. Χλευαστικό του καλογριά.

Είναι μεγάλη ιστορία να πιαστώ να σε πείσω, ότι οι νεοέλληνες από τους αρχαίους έχουμε μόνο το τομάρι που κρέμεται στο τσιγκέλι του σφαγέα, θέλει κότσια το πράμα. Θέλει καιρό και κόπο. Θέλει σκύψιμο μέσα μας, και σκάψιμο βαθύ. Και κυρίως αυτό: θέλει το μεγάλο πόνο.

Θα σε καλέσω όμως σ' έναν απλό περίπατο. Θα κάνουμε ένα πείραμα, που λένε οι φυσικοί. Για νά 'χουμε αποτέλεσμα έμπεδο. Και η γνώση που θα κερδίσουμε νά 'ναι σίγουρη. Θα επιχειρήσουμε μια στατιστική έρευνα. Θα διατρέξουμε τη χώρα απ' άκρη σ' άκρη. Θα ρωτήσουμε νεοέλληνες απ' όλες τις τάξεις και όλα τα επίπεδα. Γυναίκες και άντρες, γερόντους και παιδιά, αγράμματους και επιστήμονες, φτωχούς και πλούσιους να μας ειπούν τι γνωρίζουν για την αρχαία Ελλάδα. Ζητούμε μια γνώση σοβαρή και υποψιασμένη. Όχι φολκλόρ και γραφικότητες. Όχι δηλαδή ο Ηρακλής μωρό έπνιξε τα φίδια· ότι ο Αρχιμήδης εχάραζε κύκλους στην άμμο- ούτε τάν ή επί τάς, μέτρον άριστον και τον Μινώταυρος στην Κρήτη. Αλλα να μας ειπούνε, δηλαδή, αν έχουνε ακουστά τα ονόματα Εμπεδοκλής, Αναξίμανδρος, Αριστόξενος ο Ταραντίνος, Διογένης Λαέρτιος, Αγελάδας, Λεύκιππος, Πυθαγόρας ο Ρηγίνος, Πυθέας. Να μας ειπούνε, πόσοι φιλόλογοι, έξω από τα σχολικά κολυβογράμματα, έχουν διαβάσει στο πρωτότυπο τρεις διάλογους του Πλάτωνα, δύο Νεμεόνικους του Πινδάρου, την Ωδή στην αρετή του Αριστοτέλη, έναν Ομηρικό Ύμνο. Να μας πουν αν ξέρουν ότι στη διάλεξη του για την αρετή ο Πλάτων έκαμε στους ακροατές του ένα μάθημα γεωμετρίας, ότι η Ακρόπολη των Αθηνών είναι δωρικό, και όχι ιωνικό καλλιτέχνημα, ότι η διδασκαλία τραγωδίας στο θέατρο ήταν κήρυγμα από άμβωνος, ότι η θρησκεία των ελλήνων ήταν αισθητική προσέγγιση των φυσικών φαινομένων. Δε νομίζω, αναγνώστη μου, ότι σε όλα αυτά τα επίπεδα η έρευνα μας θα δώσει ποσοστά γνώσης και κατοχής σε βάθος του κλασικού κόσμου από τους νεοέλληνες που να υπερβαίνουν τους δύο στους χίλιους. Τι φωνάζουμε τότε, και φουσκώνουμε, και χτυπάμε το κούτελο στο μάρμαρο ότι είμαστε έλληνες; Για το θεό δηλαδή. Παράκρουση και παραφροσύνη...

Θα μου ειπείτε:
- Μήπως και οι ευρωπαίοι γνωρίζουν σε τέτοιο βάθος την αρχαία Ελλάδα;

Θα σας ειπώ:
-Όχι. Αλλά οι ευρωπαίοι δεν καυχιούνται ότι είναι έλληνες, όπως εμείς. Καυχιούνται ότι είναι γάλλοι, και ιταλοί, και βέλγοι.

Γιατί αυτό είναι στην ουσία της η αρχαία Ελλάδα. Δεν είναι τα πασουμάκια του Ηρακλή στο παλάτι της Ομφάλης. Ούτε ο Οδυσσέας με το παλούκι του στη σπηλιά του Κύκλωπα. Η αρχαία Ελλάδα είναι ένας πολιτισμός ασύγκριτος. Μια κοσμοθεωρία πλήρης. Ένας τρόπος ζωής ολοκληρωμένος και τέλειος. Είναι η πιο κοντά στη φύση και στη φυσική αϊδιότητα κοινωνία, που έσωσε να δημιουργήσει ο άνθρωπος. Δεν είναι τυχαίο που λέξεις ελληνικές, όπως μουσική, θέατρο, οργασμός, φιλοσοφία, μαθηματικά, φυσική, δημοκρατία, γεωμετρία, πολιτική, περάσανε σε όλες τις γλώσσες των εθνών του OHE σήμερα. Και με τις λέξεις αυτές ζουν και δηλώνουν τις βαθύτερες ουσίες του ανθρώπινου βίου τα δισεκατομμύρια του πλανήτη. Δεν είναι τυχαίο, που όχι μόνο ο πλανήτης αλλά και ο ουρανός, το σύμπαν ολόκληρο είναι κατάσπαρτο με τις ελληνικές λέξεις και με τα ελληνικά γράμματα που ονομάζουν διεθνώς τους αστερισμούς, και τους φωτεινότερους αστέρες του κάθε αστερισμού. Κοίτα πρόχειρα το εξώφυλλο της "Γκέμμας". Όχι. Δεν είναι καθόλου τυχαίο. Εκείνο που είναι τυχαίο, είναι πως ο λαός που κατοικεί σήμερα στη χώρα που παλαιά την εκατοίκησαν οι έλληνες, ονομάζουνται έλληνες. Η έρευνα μας έδειξε ότι μόνο έλληνες δεν είναι. Γιατί τους έλληνες ούτε τους βλέπουν ούτε τους γνωρίζουν.

Από το Ελληνικό ερχόμαστε στό Εβραίικο. Ερωτάμε το ίδιο στατιστικό δείγμα, το ευρύ και το πλήρες, αν έχουν ακουστά τα ονόματα Μωϋσής, Αβραάμ, Ησαΐας, Ηλίας με το άρμα, Νώε, Βαφτιστής, Εύα η πρωτόπλαστη, Ιώβ, ο Δαναήλ στο λάκκο, η Σάρα που γέννησε με εξωσωματική. Και όχι μόνο τα ονόματα, αλλά και τις πράξεις ή τις αξίες που εκφράζουν αυτά τα ονόματα. Υπάρχει γριά στην επικράτεια που να μην τους ξεύρει τούτους τους εβραίους; Δεν υπάρχει ούτε γριά, ούτε ορνιθοκλόπος στις Σποράδες, ούτε κλεφτογιδάς στην Κρήτη. Εδώ τα ποσοστά αντιστρέφουνται. Στους χίλιους νεοέλληνες τα ναι γίνουνται ενιακόσια τόσα, και τα όχι δύο. Και δεν ξεύρουν μόνο τα ονόματα, αλλά είναι έτοιμοι να σου κάνουν αναλύσεις στην ουνιβερσιτά και στην ακαντέμια για τις ηθικές και άλλες αξίες που εκφράζει το κάθε όνομα. Μ' ένα λόγο, ο μέγας και ο βαθύς εβραίικος πολιτισμός -δεν ειρωνεύομαι, κυριολεκτώ- μέσα από τη χριστιανική του μετάλλαξη, κι αυτή πια δεν είναι ούτε μεγάλη ούτε βαθιά, πέρασε ως το μυελό των οστών και στη διπλή σπείρα του DNA όλων των νεοελλήνων. Ένα μόνο δε γνωρίζουν. Ότι ο σπουδαίος αυτός πολιτισμός είναι εντελώς αντίθετος με τον πολιτισμό της κλασικής Ελλάδας. Το αρνί και ο λύκος. Ο πάμφωτος ναός της Αφαίας στην Αίγινα, και το μονύδριο της αγίας Ελεούσας στο νησί της λίμνης των Ιωαννίνων, με την αγράμματη καλόγρια που κυνηγά τις έγκυες και τις λεχώνες, γιατί 'ναι μαγαρισμένες, λέει.

Έλληνες θα ειπεί δύο και δύο τέσσερα στη γη. Όχι δύο και δύο είκοσι δύο στον ουρανό.

Έλληνες θα ειπεί να τελείς στους νεκρούς τις χοές της Ηλέκτρας. Όχι κεριά στους νεκρόλακκους, και δηνάρια στο σακούλι του τουρκόπαπα.

Έλληνες θα ειπεί να προσκυνάς τακτικά στους Δελφούς το "γνώθι σαυτόν". Όχι να κάνεις την εξομολόγηση στους αγράμματους πνευματικούς και στους μαύρους ψυχοσώστες.

Έλληνες θα ειπεί να σταθείς μπροστά στη στήλη του Κεραμεικού και να διαβάσεις το επιτύμβιο: "στάθι και οίκτιρον". Σταμάτα, και δάκρυσε· γιατί δε ζω πιά. Κι όχι να σκαλίζεις πάνω σε σταυρούς κορακίστικα λόγια και νοήματα: προσδοκώ ανάσταση νεκρών.

Έλληνες θα ειπεί το πρωί να γελάς σαν παιδί. Το μεσημέρι να κουβεντιάζεις φρόνιμα. Και το δείλι να δακρύζεις περήφανα. Κι όχι το πρωί να κάνεις μετάνοιες στα τούβλα. Το μεσημέρι να γίνεσαι φοροφυγάς στο κράτος και επίτροπος στην ενορία σου. Και το βράδυ να κρύβεσαι στην κώχη του φόβου σου, και να ολολύζεις σα βερέμης. Ακόμη κι ο Ελύτης, καθώς εγέρασε, τό 'ριξε στους αγγέλους και στα σουδάρια. Τι απογοήτεψη...

Έλληνες θα ειπεί όσο ζεις, να δοξάζεις με τους γείτονες τον ήλιο και τον άνθρωπο. Και να παλεύεις με τους συντρόφους τη γη και τη θάλασσα. Και σαν πεθάνεις, να μαζεύουνται οι φίλοι γύρω από τη μνήμη σου, να πίνουνε παλιό κρασί, και να σε τραγουδάνε:

Τρεις αντρειωμένοι εβούλησαν να βγουν από τον Άδη,
Ένας το Μάη θέλει να βγει κι άλλος τον Αλωνάρη,
Κι ο Δήμος τ' αγια-Δημητριού ν' ανοίξει γιοματάρι.

Μια λυγερή τους άκουσε, γυρεύει να την πάρουν.
Κόρη, βροντούν τ' ασήμια σου, το φελλοκάλιγό σου,
και τα χρυσά γιορντάνια σου, θα μας ακούσει ο Χάρος.